Translate

Çarşamba, Nisan 17, 2019

Türkmen Edebiyatı Mahtumkulu Firaki, Zelili, Kurtoğlu


Goç yigidin adı çıkmaz
Dövleti, malı bolmasa
Endişeli iş bitirmez,
Meydanda deli bolmasa

(Koç yiğidin adı çıkmaz,
Devleti, malı olmasa.
Endişeli, iş bitirmez,
Meydanda deli olmasa.)

Bolmasa yigidin züryadı,
Ölende tutulmaz adı,
Tutaşmaz sınanın odı
Başda hıyalı bolmasa

(Olmasa yiğidin zürriyeti,
Ölende tutulmaz adı,
Tutuşmaz sinenin odu,
Başta hayali olmasa.)

Algır guşlar öye çapmaz,
Hünersiz öz sırtın yapmaz,
Merekede orun tapmaz,
Aklı, kemalı bolmasa.

(Yırtıcı kuş eve saldırmaz,
Hünersiz öz sırtını örtmez,
Cemiyette bir yer bulmaz,
Aklı, kemali olmasa)

Gonmak teze yurda yagşı,
Halı düşek törde yagşı,
Ol yigitler görde yagşı
Başı govgalı bolmasa.

(Konmak, yeni yurda yahşı,
Halı döşek törde yahşı,
Yiğitler kabirde yahşı,
Başı kavgalı olmasa.)

Magtımgulı, bolsa başlı,
Uyalmaz, aşlı gılıçlı,
Duzı şor, duşmanı güyçli,
Dostı vepalı bolmasa.

(Mahtumkulu olsa başlı,
Utanmaz aşlı, kılıçlı,
Aşı çorak, düşmanı güçlü
Dostu vefalı olmasa.)

Magtımgulı-Mahtumkulu

Salı, Nisan 02, 2019

Yoğ-Yog-Yug-Yuğ Aşı ya da Cenaze Yemeği


Cenaze Yemeği / Aşı

Eski Türklerde birisi öldüğünde Yoğ / Yog / Yug / Yuğ olarak da bilinen bir tören düzenlenirdi. Bu törende ölen için yemek verilir, bu yemeğe de Yoğ Aşı denirdi. Bu törene de Yoğ Merasimi denirdi. Kutadgu Bilig'te geçen Yoğ Aşı bugünkü şekliyle ölünün ardından yemek, helva pişirilmesi, dağıtılması şeklinde düşünülebilir.

Türklerin bu törenlerini şaman - kam - baksı - ozan olarak da bilinen kişiler tarafından yönetilirdi. Şamanlar bu törenlerde aynı zamanda ölen için dua eden, ağlayan kişilerdi.

Yuğ törenlerinde söylenen şiirlere de Sagu denirdi. Sagular bir nevi ağıt ve mersiyedir. Ağıt, Halk Edebiyatı'nda, mersiye Divan Edebiyatı'nda ölüm için yazılan şiirlere denir. Alp Er Tunga için yazılan şiirler, sagular için güzel örneklerdir.

Türklerde, Sığır ve Şölen adı verilen av sonrası eğlenceler veya düğünler için de törenler düzenlenirdi. Bu toplantılarda at sütü kımız ve Türk milli çalgısı kopuz eksik olmazdı.

İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı ürünleri genel olarak Sav, Sagu, Koşuk ve Destan'dır. Sagu ise hece ölçüsüyle yazılan, dörtlük nazım birimi kullanılan, düz kafiye şemasına sahip daha çok yarım kafiyeli şiirlerdir.