Translate

Pazar, Temmuz 02, 2017

Osmanlıca / Osmanlı Türkçesi / Türkçedeki çoğul yapılar



Osmanlıca / Osmanlı Türkçesi / Türkçedeki çoğul yapılar
Osmanlı Türkçesinde ve günümüz Türkçesinde Türkçe çoğul yapma biçimi dışında farklı çoğul yapma biçimleri kullanılmıştır ve kullanılmaktadır. Farklı yoğunluklarda kullanılsalar da Türkçede kullanılan çoğul yapıları şu şekilde özetleyebiliriz:

Ek
Türkçe çoğul yapma
-ler,-lar
Arapçadan Türkçeye geçen çoğul biçimleri
Kelimeye ek getirilerek yapılanlar
Cem'-i Mü'ennes-i Sâlim  Dişilik alemeti ek kaldırılır ve sona -ât (ات) eki getirilir
mücevherat, hissiyat, tahsisat
ifşaat
tenkisat, hayvanat
erat
tafsilat
tahkikat
tedkikat
malumat
ihtimamat
müşkülat
Cem'-i Müzekker-i Sâlim
 -în (ين) veya -ûn (ون)
muallimin, muharririn,
hulefa-i raşidin
kariin
Zaid harf getirilerek vezinlerle yapılan çoğullar
ferd-efrad
şey-eşya
cüz-ecza
varak-evrak
şair-şuara
edip-üdeba
vekil-vükela
nefis-enfüs
Farsçadan Türkçeye geçen çoğul biçimleri
  • ان (ân) : Canlı ve canlı özelliği gösteren isimler ve zamanlar için kullanılır. Örnek olarak زن (zan:kadın) -> زنان (zenân) verilebilir
  • Son harf ٥ (he) ise araya گ harfi koyulur. Örnek : بنده (bende:kul) -> بندگان (bendegân:kullar)
  • Son harf ٥ (he) ise ve ها eki geliyorsa kelimenin son harfi olan he harfi yazılmaz. Örnek : لاله(lâle) -> ﻻلها (lâlehâ:lâleler)
  • ان (ân) ekinden önce vav , ye gibi uzun okutan bir harf gelirse bunlar y ve v harfine dönüşürler. آهو (âhû:ceylan)  -> آهوان (âhuvân:ceylanlar), ايرانى(İrânî) -> ايرانيان(İrâniyân)
  • ان (ân) ekinden önce elif (â) gibi uzun okutan bir harf gelirse araya vav veya ye harfi girer. کدا (gedâ:dilenci) - > کدايان(gedâyân:dilenciler) , مهرو (mehrû:ay yüzlü) -> مهرويان (mehrûyân:ay yüzlüler)
mebusan
  • ها (hâ) : Cansız isimler için kullanılır (Çok nadir canlılar için de kullanılır). Örnek olarak آب (âb:su) -> آبها (âbhâ:sular)


Osmanlıca çoğulların yapılışı ve örnekler


Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Yorumlarınızı bekliyoruz.