Su Kasidesi Fuzuli Tamamı (Kaside Örneği)

Kaside, övmek ve yermek amacıyla din ve devlet büyükleri hakkında yazılan Divan edebiyatı şiirleridir. 33-99 beyit arası yazılabilir. Aa, ba, ca, da, ea… şeklinde kafiyelenir. Kasidenin en güzel beytine beytü’l-kasid (kasidenin evi) denir. Aruzla yazılan kasidelerin nesib-teşbib, girizgah, methiye, tegazzül, fahriye, dua olmak üzere altı bölümü bulunur.

Su Kasidesi olarak bilinen Fuzuli’nin 32 beyitlik kasidesinin redifleri “su” kelimesinden oluştuğu için bu ismi almıştır. Şiirin nazım şekli KASİDE, nazım türü NAAT’tır. Aruz ölçüsüyle yazılan Su Kasidesi’nin kalıbı fâilâtün fâilâtün fâilâtün fâilün’dür. Aşağıda hem Su Kasidesi’nin tam metni hem de bir kaside örneği olarak Su Kasidesi verilmiştir. Su Kasidesi üzerinden kasidenin yapısı ve bölümleri gösterilmiştir.

Su Kasidesi ve Bölümleri:

KASİDE DER NAT-İ HAZRET-İ NEBEVİ

(Başlık. Hazret-i Muhammed hakkında kaside)

NESİB-TEŞBİB BÖLÜMÜ

(Kasidenin tasvir bölümüdür. Şair Su Kasidesi’ne adını veren su ile ilgili çeşitli halleri anlatmaktadır.)

           

Saçma ey göz eşkden gönlümdeki odlare SU

Kim bu denlü dutuşan odlare kılmaz çare SU

Matla Beyti (Kasidenin ilk beyti)

Ab-gundur günbed-i devvar rengi bilmezem

Ya muhit olmuş gözümden günbed-i devvare su

Zevk-i tigundan aceb yoh olsa gönlüm çak çak

Kim mürur ilen bıragur rahneler divare su

Vehm ilen söyler dil-i mecruh peykanun sözin

İhtiyat ilen içer her kimde olsa yare su

Suya virsün bağban gülzarı zahmet çekmesün

Bir gül açılmaz yüzün tek virse min gülzare su

Ohşadıbilmez gubarını muharrir hatuna

Hame tek bahmakdan inse gözlerine kare su

Arızun yadiyle nemnak olsa müjganum nola

Zayi olmaz gül temennasiyle virmek hare su

Gam güni itme dil-i bimardan tiğun dirig

Hayrdur virmek karanu gicede bimare su

İste peykanın gönül hecrinde şevkum sakin it

Susuzam bir gez bu sahrada menümçün are su

Men lebün müştakıyam zühhad Kevser talibi

Nitekim meste mey içmek hôş gelür huşyare su

Ravza-i kuyına her dem durmayup eyler güzar

Aşık olmuş galiba ol serv-i hôş-reftare su

Su yolın ol kuydan toprag olup dutsam gerek

Çün rakibümdür dahi ol kuya koyman vare su

Dest-busı arzusiyle ger ölsem dôstlar

Kuze eylen topragum sunun anunla yare su

Serv serkeşlük kılur kumri niyazından meger

Damenin duta ayagına düşe yalvare su

İçmek ister bülbülün kanın meger bir reng ile

Gül budagınun mizacına gire kurtare su

GİRİZGAH BÖLÜMÜ

(Şair konuya giriş yapmaktadır. Şair tasvir bölümünden Hazret-i Muhammed övgüsüne geçmektedir.)

           

Tıynet-i pakini ruşen kılmış ehl-i aleme

İktida kılmış tarik-i Ahmed-i Muhtare su

                           

METHİYE BÖLÜMÜ

(Methedilen kişinin özellikleri anlatılır. Şair bu bölümde Hazret-i Peygamber’i methetmektedir.)

           

Seyyid-i nev-i beşer derya-yi dürr-i ıstıfa

Kim sepüpdür mucizatı ateş-i eşrare su

Kılmag içün taze gülzar-i nübüvvet revnakın

Mucizinden eylemiş izhar seng-i hare su

Mucizi bir bahr-i bi-payan imiş alemde kim

Yetmiş andan min min ateş-hane-i küffare su

Hayret ilen barmagın dişler kim itse istima

Barmagından virdügin şiddet güni Ensare su

Dostı ger zehr-i mar içse olur Ab-ı Hayat

Hasmı su içse döner elbette zehr-i mare su

Eylemiş her katreden min bahr-i rahmet mevc-hiz

El sunup urgaç vuzuiçün gül-i ruhsare su

Hak-i payine yetem dir ömrlerdür muttasıl

Başını daşdan daşa urup gezer avare su

Zerre zerre hak-i dergahına ister sala nur

Dönmez ol dergahdan ger olsa pare pare su

Zikr-i natün virdini derman bilür ehl-i hata

Eyle kim def-i humar içün içer meyhare su

Ya Habiballah ya Hayrel-beşer müştakunam

Eyle kim leb-teşneler yanup diler hemvare su

Sensen ol bahr-i keramet kim şeb-i Miracda

Şebnem-i feyzün yetürmiş sabit ü seyyare su

Çeşme-i hurşidden her dem zülal-i feyz iner

Hacet olsa merkadün tecdid iden mimare su

Bim-i duzeh nar-i gam salmış dil-i suzanuma

Var ümidüm ebr-i ihsanun sepe ol nare su

                           

TEGAZZÜL BÖLÜMÜ

(Bu kasidede yok. Bu bölümde şair kasidenin içinde bir gazel söyler.)

FAHRİYE BÖLÜMÜ

(Şairin kendini övdüğü bölüm. Şair Hazret-i Muhammed’i övdüğü bu beyitleriyle sözlerinin inciye dönüştüğünü söylemektedir.)

Yümn-i natünden güher olmış FUZULİ sözleri

Ebr-i nisandan dönen tek lülü-i şehvare su

Taç Beyti (Şairin adının geçtiği bölüm)

Hab-i gafletden olan bidar olanda ruz-i haşr

Eşk-i hasretden tökende dide-i bidare su

DUA BÖLÜMÜ

(Şairin kendine dua ettiği bölüm. Fuzuli, Hazret-i Muhammed’in didarından mahrum kalmamayı umduğunu belirtmektedir.)

           

Umdugum oldur ki mahrum olmayam didardan

Çeşme-i vaslun vire men teşne-i didare su

Makta Beyti (Kasidenin son beyti)