Ölü Canlar Nikolay Vasilyeviç Gogol

ÖZET

Adamın  biri yaylı bir arasıyla N… şehrindeki merkezdeki otelin önüne durdu, arabasından indi etrafını inceledikten sonra otele girdi (7). Hizmetçiler yolcunun eşyalarını taşıdı ve yolcu oteli epey inceledi (8). Otelin yemek salonuna indi ve karnını doyururken hizmetçiye sorular sordu (9). Garson, adamın işleri için yolculuk yapan “danışman emlak sahibi Pavel İvanoviç Çiçikov” olduğunu öğrendi (9). Çiçikov şehri gezmek için otelden çıktı (9). Mahallelerde, sokaklarda ve şehir bahçesinde gezdi (10).

Ertesi gün tamamen ziyaret günü oldu (10). Önce vali olmak üzere sırasıyla vali yardımcısını, savcıyı, mahkeme reisini, emniyet müdürünü, maliye dairesi reisini ve hatta sağlık işleri müfettişini, şehir mimarını bile ziyaret etti (11). Valinin evinde olan toplantıya gitti (12). Toplantıda birçok kimse vardı (12). Salonda bay ve bayanlar dans ederken Çiçikov onları izliyordu (12). Bir masanın etrafında   toplandılar ve yemek gelesiye kadar vist oynadılar (13). Herkes Çiçikov’un kendisini ziyaret etmesini istedi ve Çiçikov’u kendine davet etti (14).

Çiçikov, ertesi gün mahkeme başkanının evine gitti (14). Ziyafetler birbirini izliyordu (14). Çiçikov, herkes tarafından övgülere nail oluyordu (14). Çiçikov bir yere gitmek için hazırlandı, arabasının ve eşyalarının hazırlanması için Selifan ve Petruşka’ya haber verdi (16). Arabası hazır olunca bindi ve şehirden çıktı (16). Şehirden 30 km uzakta olan Manilovka yani Manilov’un köyüne gitti (17). Köye varınca arabasından indi ve etrafını iyice inceledi (17). Manilov ile Çiçikov birkaç dakika kapıdan ilk önce kim geçecek diye nezaket yarışı olsa da ikisi de birbirinin omzuna çarparak aynı anda girdi (20). Çiçikov, Manilov’un eşiyle de tanıştı, Manilov ve eşi, Çiçikov’un ziyaretinden dolayı çok mutlu oldu (20). Şehrin ileri gelenleri hakkında sohbet ettiler (21). Yemek hazır olunca yemek masasına geçtiler (23) ve Çiçikov, Manilov’un çocuklarıyla da tanıştı (23). Manilov, büyük oğlunu diplomat yapmak istiyordu (24). Yemekte tiyatrodan, şehirden ve sanatçılardan söz edildi (24-25). Manilov, Çiçikov’a pipo ikram ettiyse de Çiçikov nazik bir şekilde reddetti (25). Çiçikov, Manilov’tan  ölen kölelerinin sayısını ve isimlerini istedi (26). Çiçikov ölü köleleri kâğıt üzerinde satın almak istedi, bu duruma Manilov çok şaşırdı (27). Manilov, Çiçikov’un amacını anlamaya çalıştı (28). Sonunda Çiçikov, Manilov’u ikna etti (29).  Satın alma sözleşmesinin hemen hazırlanmasını istedi (30). Çiçikov giderken bir dahaki ziyaretin de çocuklara oyuncak getireceğini söyledi (30). Manilov, arabacıya Sobakiyeviç’in adresini anlattıktan sonra Çiçikov arabasına binip gitti (31).

Çiçikov arabasında hareket halindeyken kafasında  hesaplar, düzenler ve varsayımlar birbirini izliyordu (32). Arabacı beygirlere hem kızıyor hem de kırbaçlıyordu (32). Birden bardaktan boşalırcasına yağmur yağmaya başladı (32). Selifan yolunu kaybetmişti, yağmurda arabayı zorla da olsa düz tutarken en sonunda  araba devrildi (33). Çiçikov çamura yuvarlandı (33). Çiçikov, Selifan’a çok kızdı, hemen arabayı düzelttirdi (34). Aniden Çiçikov köpek sesi duyunca arabaya bindi Selifan’a sesin geldiği yöne doğru gitmesini emretti (34). Ses yakında bir köyün hanımefendisinin evinden geliyordu (34). Hanımefendinin kendilerini misafir etmesi için zor ikna ettiler (35). Çiçikov iliklerine kadar ıslanmış, tiril tiril titriyordu (35). Hanımefendinin köyü şehre 60 km uzaktı (37). Hanımefendi ve Çiçikov birbirlerine sorular sorduktan sonra hanımefendi Çiçikov’un yatacağı odayı gösterdi (37). Hanımefendi, Çİçikov’a yardım etmek istese de Çiçikov, misafir etmesinin kâfi olduğunu belirtti (37). Çiçikov gösterilen yatağa hemen yattı ve uyudu (37).

Ertesi sabah Çiçikov sabah uyandı ve her yerdeki gibi etrafını dikkatlice inceledi (38). Odaya hanımefendi girince Çiçikov ile tanıştı (40). Çiçikov, hanımefendinin de ölmüş kölelerini kâğıt üzerinde satın almak istedi (41). Ölmüş insanları kâğıt üzerinde satma fikri hanımefendinin kafasını çok karıştırdı ve tereddüde düşürdü (41). Çiçikov, hanımefendiyi ikna etmeye çalışırken terlemeye başladı (42). Hanımefendi bir türlü ikna olmuyor ölmüş köleler yerine kenevir satmaya çalışıyordu (43). Çiçikov’un sabrı tükendi ve şeytanlara sövmeye başladı (43). Çiçikov, yalan söyleyerek de olsa hanımefendiyi ikna etti ama hanımefendi köleler haricinde de bir şeyler satma çabasındaydı (44). Çiçikov köle satın alma antlaşmasını imzalatıp ölen kölelerin listesini hanımefendiden aldıktan sonra rahat bir nefes aldı (46). Çiçikov’un arabası hazırlanması için Selifan’a haber verildi. (47). Hanımefendi, Çiçikov’a giderayak bir şeyler satabilmek için söz verdirmeye çalışıyordu (47). Hanımefendi, yolu bulmaları için Pelageya adlı 12 yaşında ki kızın geri dönmesi karşılığıyla Çiçikov ile gönderdi (48). Kız büyük yolun girişine kadar eşlik edip geri döndü (48).

Büyük yolun girişinde bir han vardı (48). Çiçikov, beygirlerin dinlenmesi ve yemek için Selifan’a handa durma emrini verdi (49). Çiçikov ahşaptan yapılmış küçük hana girdi (49). Çiçikov hemen yemek siparişi verdi (50). Her yerde olduğu gibi handa çalışan veya sahibi olan misafirlere hizmet eden kadınla konuşmaya başladı (50). Çiçikov yemeğini bitirdiği sırada hana biri esmer biri sarışın iki adam geldi (50). Çiçikov esmer adamı tanıdı, bu adam savcı ziyaretinde tanıştığı ve hemen samimi olduğu Nozdriyef'di (51). Nozdriyef'in yanındaki sarışın adam da kayınbiraderi idi (51). Nozdriyef panayırdan dönüyordu, köyden götürdüğü şeyleri iyi fiyata satmıştı lakin paralarını kumarda kaybetmişti (51). Nozdriyef panayırı Çiçikov'a anlatıyor ve “Keşke sende orada olsaydın” diyordu (52). Çiçikov ile Nozdriyef muhabbet ederken Çiçikov, Sobakiyeviç'e söz verdiği için oraya gideceğini söyleyince Nozdriyef, önce kendi evine gelmesini istedi (53). Nozdriyef, uşağına köpeğini getirmesini söyledi (53). Uşak, arabadan köpeği getirdi (54). Nozdriyef, köpeği fırçalamadığını bahane ederek uşağa kızdı (54). Nozdriyef hem köpeği seviyor hem de Çiçikov'a sevdiriyor (55). Biraz daha köpeği sevdikten sonra uşağına köpeği verdi ve götürmesini söyledi  (55). Nozdriyef, Çiçikov'a ilk önce kendi evine gelmesi için çok ısrar edince Çiçikov kabul etti  (55). Çiçikov, Nozdriyef ve kayınbiraderi beraber yola çıkmak için hazırlandılar  (55). Hancı kadına borcu ödeyip çıktılar  (56). Hepsi beraber yola koyuldular  (57). Sonunda Nozdriyef'in evine vardılar  (58).

Nozdriyef, hiç vakit kaybetmeden yemek yapılması için emirler verdikten sonra misafirlere malikânesini gezdirmeye başladı  (59). Nozdriyef arazisinin tüm sınırlarını gezdirdi  (60). Sofra kuruldu fakat yemekler ya çok yanmış ya da çiğdi ve aşçı yemekleri kafasına göre hazırlamıştı  (61). Yemekten sonra Mijuyef evine gitmek istedi ve gitti  (62). Çiçikov, Nozdriyef'den ölmüş kölelerini kendine satmasını isteyecekti ki önce zorluk çıkarmaması için yemin ettirdi ve söz verdirdi (62). Çiçikov ölü köleleri almak isteyince olaylar karışmaya başladı  (63). Nozdriyef, Çiçikov'u yalancılık ve düzenbazlık ile suçlasa da ölü köleleri satmaya ikna olmaya başlamıştı  (64). Nozdriyef, ölü kölelerden para almayacak iken başka bir şeyler satmak istedi  (65). Çiçikov, Nozdriyef'in tüm tekliflerini geri çevirdi  (65). Nozdriyef, ölü köleleri satmaktan vazgeçti ve Çiçikov'a gece yatacağı yeri gösterdi  (67).

Sabah kahvaltıda Nozdriyef dama oynama karşılığında ölü köleleri vereceğini söyleyince Çiçikov kabul etti  (68). Dama oynamaya başladılar  (69). Nozdriyef hile yapmaya kalkışınca ortalık karıştı  (70). Nozdriyef’in uşakları Çiçikov'u tam dövecekleri sırada polis müdürü geldi  (71). Çiçikov bu fırsatı değerlendirdi ve hemen oracıktan kaçtı  (72).

Çiçikov o kadar çok korkmuştu ki araba halindeyken iki de bir arkasına dönüp takip edilip edilmediklerini kontrol ediyordu (73). Selifan'ın dalgınlığı yüzünden bir araba ile çarpıştılar ve iki araba birbirine girdi (73). Selifan ve diğer arabacı arabaları birbirinden ayırmaya çalıştılar ve başardılar  (74). O sırada Çiçikov arabadaki kızlardan birinden gözlerini ayıramadı, konuşmaya hazırlandığı sırada araba hareket ettiği için konuşamadı  (75). Çiçikov kızı düşlemeye dalmıştı ki Sobakiyeviç'in köyü gözükmeye başlayınca dalgınlığı geçti  (76).

Sobakiyeviç, Çiçikov'u bekliyordu ve gelir gelmez salona buyur etti  (77). Ardından Sobakiyeviç'in eşi Feodulya İvanovna salona geldi  (78). Sobakiyeviç tüm şehir memurlarını kötüleyip durdu  (79). Feodulya'nın söylemesiyle yemek salonuna gittiler  (80). Sobakiyeviç önce valinin aşçısını kötüledi sonra da yemeğe koyuldu  (81). Yemek bittikten sonra herkes salona girmişti ki Çiçikov, Sobakiyeviç ile özel bir şey konuşmak isteyince Feodulya salondan çıktı  (82).

Çiçikov, sindire sindire nazik bir dil ile ölmüş köleleri kendine satmasını istedi, Sobakiyeviç hemen kabul etti  (83). Ama Sobakiyeviç her ölü başına 100 ruble isteyince pazarlık başladı  (84). Sobakiyeviç ölmüş kölelerin ne kadar becerikli olduğunu söylerken 75 rubleye satmaya karar verdi  (85). Pazarlık devam ederken Sobakiyeviç 50 rubleye kadar düştüyse de Çiçikov kabul etmedi  (86). Çiçikov anlaşmayı bırakıp tam gitmeye karar verdiği sırada Sobakiyeviç, Çiçikov'un teklif ettiği 2,5 rubleye satmaya razı oldu  (87). Satış sözleşmesini yazıp imzalamak için ertesi gün şehirde buluşmayı anlaştılar  (87). Sobakiyeviç anlaşma öncesinde adet üzerine avans istedi  (88). Çiçikov 25 ruble verdi ama makbuz istedi ve aldı. Daha sonra vedalaşıp arabasına bindi  (89).

Çiçikov'un yeni adresi Sobakiyeviç'in bahsetmiş olduğu Piluşkin idi  (90). Çiçikov yine düşünceler âlemine daldı  (92). Çiçikov harap bir köye gelince dalgınlığı geçti  (92). Köy sahibinin evi dahi yıkık haldeydi ama kimse yoktu  (93). Çiçikov avluda birini gördü, o kişiye Barin’in nerede olduğunu sordu  (94). O sorduğu kişi Barin'in kendisi imiş  (95). Odadaki suskunluk Çiçikov'un ziyaret sebebine bir bahane bulması ile son buldu  (99). Çiçikov vakit kaybetmeden ölmüş köleler hakkında muhabbete girdi  (100). Çiçikov imalı sözler ile ölü köleleri almak istedi  (101). Piluşkin, Çiçikov'un dediklerine inanmak için onu denemeye karar verdi  (102). Piluşkin böyle bir kerizi bir daha denk getirmeyeceğini düşünerek hemen satış sözleşmesinin yapılmasını istedi  (103). Sözleşmenin resmi olması için sözleşmeyi şehirde yapmaya karar verdiler  (104). Çiçikov, kaçak kölelerin olduğunu duyunca çok sevindi  (105). Pazarlık  yapıldı, ölü köleler ve kaçak köleler için ödemeler de yapıldı  (106). Çiçikov istediğini aldığı için veda ettikten sonra gitti  (107).

Çiçikov şehirde kaldığı otele döndü  (108). Çiçikov hafif bir akşam yemeği yedikten sonra hemen odasına gitti uyudu  (109). Çiçikov uyandı ve köle sahibi olduğunu düşünerek mutlu oldu  (110). Çiçikov satın aldığı tüm ölü ve kaçmış kölelerin satış sözleşmesini hazırladı  (111). Köylülerin isimlerini yazarken onları hayal ediyor, kendi kendine nasıl öldüklerini düşünüyordu  (112-113). Çiçikov böyle hayal kurarken öğlen olmuştu, acele ile sözleşme kâğıtlarını da alıp dışarı çıktı  (114). Yolda Manilov ile karşılaştı ve beraber mahkeme binasına gittiler  (115). Köle alım satım işlerinin yapıldığı yeri öğrendiler  (116).

Masa başındaki Antonoviç ile Çiçikov konuşmaya başladı  (117). İşlerinin hemen bitmesi için mahkeme başkanının odasına gittiler ki Sobakiyeviç de mahkeme başkanının yanındaydı  (118). Çiçikov, mahkeme başkanı ile satıldıktan sonra Piluşkin'in mektubunu verdi. Mahkeme başkanı vekâlet etmeyi kabul etti ve işlerin hemen halledilmesi için emir verdi  (119). Mahkeme başkanı gerekli işlerin halledilmesi için emir verirken aynı zamanda Çiçikov'u da alışverişinden dolayı tebrik etti  (120). Başkan da ölmüş kölelerini Çiçikov'a satmıştı  (121). Satış işlemleri bittikten sonra emniyet müdürüne yemeğe gitmeye karar verdiler  (122). Emniyet müdüründe yemek hazırlanıncaya kadar vist oynadılar (123). Yemek hazır olunca yemek salonuna geçtiler  (124).

Yemekte herkes Çiçikov'u evlendirmeye karar verdi ve Çiçikov da kabul etti  (125). Otele sarhoş olarak gelen Çiçikov hemen uyuyup kaldı  (126). Ertesi gün şehirde konuşulan en önemli konu Çiçikov'un aldığı köleler oldu  (127). Köle konusu sayesinde şehir halkı Çiçikov'a bir kat daha yaklaşmıştı  (129). Çiçikov şehrin kadınlarının da dikkatini çekmeyi başarmıştı  (131).

Çiçikov her gün odasına geldiğinde göndereni belli olmayan bir mektup alıyordu ve mektupta umutsuzluk verici şeyler yazıyordu  (132). Mektubu gönderen kişinin ertesi gün valinin vereceği baloda olacağını öğrenince, ertesi gün valinin balosuna gitti  (133). Çiçikov büyük neşe ve sevinçle karşılandı  (134). Çiçikov kendine mektup gönderen kişiyi arıyordu  (135). Çiçikov tam ümidini kaybettiği sırada 16 yaşlarında bir kızla ev sahibesini görünce donup kaldı çünkü bu kız daha önceki bir araba kazası sırasında gördüğü kızdı  (136). Kadınlar, Çiçikov'un dalgın olmasının sebebini öğrenmek için sorular sorsalar da Çiçikov soruları ilgisiz dinliyordu  (137). Çiçikov'un gözü hiçbir şeyi görmüyordu  (138). Kızın yanında boş sandalye buldu ve konuşma başladı, yalnız kızın esnemesine bakılırsa konuşma sıkıcıydı  (139). Tam o sırada herkesin içinde Nozdriyef geldi ve Çiçikov'a neden ölü köleleri satın aldığını sordu (140). Bunu duyan herkes donup kaldı  (141).

Nozdriyef'i balodan kovdular, Nozdriyef'i yalanlayacak olsalar da dedikodusunu yapacaklardı  (142). Çiçikov çok erken saatte otele odasına geldi ve sakin kafayla düşünce Nozdriyef'in dediklerinden bir şey olmayacağı kanaatine vardı  (143). Çiçikov, Nozdriyef'e küfürler saydı  (144).

Aradan birkaç gün geçtikten sonra sadece sevimli kadın yeni öğrendiği haberi arkadaşına anlatabilmek için arabasına bindi ve gitti  (145). Her bakımdan sevimli olan arkadaşına vardı ve selamlaştı  (146). Haberi anlatacağı sırada başka konular açıldı  (147). Sadece sevimli kadın sonunda asıl haberi anlatmaya başladı  (149). Konu Koroboçka'nın ölü canları sattığını yalan yanlış anlatmasıydı  (150). Konu Çifikov'un, valinin kızını kaçırmak istediğine dahi gitti ama bunun gerçekliği yoktu  (151). Çiçikov'dan “bizim yakışıklı” diye bahsediyorlardı  (152). Savcı salona girince tüm olayları savcıya da anlattılar  (153). Savcı bunları duyunca sersemledi, bayanlar ortalığı velveleye vermek için her şeyleri anlatmak için evden çıktılar  (154). Tüm şehir ölü köleler, valinin kızı ve Çiçikov hakkında gevezelik yapıyorlardı  (155).

Konular valinin eşinin kulağına gidince tüm önlemleri aldı ve kızına öğütler verdi  (156). Şehrin valisi değişince herkes yeni valinin bu haberi duymaması gerektiğini düşündüler  (157). Memurların kafası karıştığı için sırasıyla Koroboçka, Manilov ve Sobakiyeviç'i ziyaret ettiler  (158). Ama istedikleri sonucu alamayınca Çiçikov'un hizmetçilerinden bir şey öğrenmeye çalışsalar da başaramadılar  (159). Memurlar, emniyet müdürünün evinde toplandılar  (160). Boş boş Çiçikov hakkında düşünülürken posta müdürü, Çiçikov’un Yüzbaşı Kopeik’in olduğunu iddia etti  (161). Böyle düşünceler aldı başını gitti ve Nozdriyef'in yalancı olduklarını bilmelerine rağmen onu hemen o gece emniyet müdürünün evine çağırdılar  (167). Nozdriyef birçok yalan attı, tüm memurlar bunu anladılar ve evlerine dağıldılar  (168).

Memurlar artık daha da tedirgin olmuşlardı  (169). Çiçikov 3 gündür hasta olduğu için odasından dışarı çıkmamıştı ama bugün iyi olduğu için dışarı çıktı  (170). Ziyaret için gittiği yerlere ya alınmadı ya da soğuk karşılandı, gece odasına geldikten sonra Nozdriyef geldi  (171). Nozdriyef'in yalan yanlış konuşması Çiçijov'u tedirginleştirdi  (172). Nozdriyef'i gönderip sabaha hemen arabasının hazırlanması için emir verdi, eşyalarını topladı ama sabah başından eksik olmadı  (173). Arabanın tamir edilmesi gerektiğini öğrenince Selifan'a bağırdı ve hemen tamir ettirmesini söyledi  (174). 5 saatte arabası tamir edildi şehirden tam çıkacağı sırada önünden cenaze alayı geçince durmak zorunda kaldı  (175). Alay geçtikten sonra hızla hareket ettiler  (176). Şehirden uzaklaşırken Çiçikov, Selifan'a aniden durması için emir verdi  (177).

Akşam olduğu için Çiçikov arabada uyumaya karar verdi ve uyudu  (178). Çiçikov birden uyandı ve Selifan'a devam etmesi için emir verdi  (198). Kilometrelerce yola devam ettiler  (199). Andre İvanoviç adındaki bir kişinin şatosuna geldiler, ev sahibi dinlenme odasına kadar Çiçikov'a eşlik etti  (216). Andre misafirlerinin kendi yaşam biçimini değiştireceklerine yönelik kuşkusu olsa da öyle olmayacağını anladı (217). Çiçikov şatodan çıkıp her tarafı gezdi, köylülerle sohbet etti ve burasının dinlenmek için mükemmel bir yer olduğunu düşündü  (218). Burayı Selifan ve Petruşka'da çok beğenmişti  (219). Çiçikov, Andre'ye evlenmesi gerektiğini dile getirse de Andre hiç cevap vermedi  (220). Andre, eskiden general ile arasının çok iyi olduğunu anlattı  (221). Ama gereksiz bir sebepten dolayı aralarının bozulduğunu öğrenen Çiçikov aralarını düzeltmek için Andre ile konuşsa da fayda etmedi  (222). Çiçikov generali ziyaret etmek istedi ve bir sonraki sabah Andre'nin arabası ile yola çıktı  (223). Çiçikov generalin şatosuna gelir gelmez çalışma odasına çıkartıldı  (224). Çiçikov kendini takdim ettikten sonra Andre'den bahsedince general, ona karşı bir dargınlığı olmadığını söyledi  (225).

Çiçikov ve general sohbete devam ediyordu  (226). Birden odaya generalin dünya güzeli kızı girdi  (227). Kızda konuşmaya dâhil oldu  (228). Çiçikov lafı eveledi geveledi ve sonunda konuyu ölü kölelere getirdi  (229). Yalan söyleyerek ölmüş köleleri satın almaya çalışıyordu  (230). Çiçikov istediğini aldı ve generalin isteği üzerine akrabası Albay Koşkoref'e gitmek için yola çıktı  (231).

Yanlış yola girdikleri için albay yerine Pitor Petroviç'in evine geldiler  (233). Petroviç, Çiçikov'u hemen çocukları ile tanıştırdı ve yemeğe davet etti  (234). Komşu olan Platonof’da geldi ama nazik bir dille yemek davetini geri çevirmeye çalıştı  (235). Ama ev sahibi ret cevabını dinlemedi  (236). Sofra kuruldu, Çiçikov zorla tam tamına 13 çeşit yemek yedi  (237). Çiçikov, Platonof'u yanında gezmesini tavsiye etti  (238). Platonof bu teklifi kabul etti, saat geç olduğu için Petroviç'de konuklamak zorunda kaldılar  (239). Ertesi gün Platonof ve Çiçikov, Petroviç'e vedalaşıp oradan ayrıldılar  (240).

Platonof, gezi işini kız kardeşi ve eniştesine söylemesi gerektiği için eniştesinin çiftliğine gittiler  (241). Köye vardıklarında Platof'un kız kardeşi karşıladı ama eniştesi Konstanten dışarı çıkmıştı  (242). Şatoda beklerken camdan Konstanten'in geldiğini gördüler  (243). Konstanten içeriye girince Platonof ile sarıldılar  (244). Platonof, eniştesine Çiçikov'dan bahsetti, onunla yolculuğa çıkmak için müsaade istedi ve eniştesi de müsaade verdi  (245). Çiçikov  çay vaktine kadar Koşkoref'e gitmeyi kararlaştırıldı, yola çıktı ve albayın köyüne vardı  (246). Çiçikov, albay ile sohbet ederken ölü köleleri satın almak istedi ama albay saçmalamaya başlayınca Çiçikov gitmeyi düşündü  (247). Albayın tüm kölelerinin ipotek edildiğini öğrenen Çiçikov sinirli bir şekilde oradan ayrıldı  (248).

Çiçikov hemen Konstanten'in şatosuna geldi  (249). Konstanten ile Çiçikov çay eşliği ile sohbet ediyordu  (251). Sofra hazır olunca hep beraber yemek salonuna geçtiler  (252). Hepsi güzel bir iştah ile yemeklerini yediler (253). Çiçikov bir çiftliğe sahip olsa nasıl zengin olacağını soruyor, Konstanten de cevaplıyordu (254). Konstanten, Çiçikov'a yıllık çalışma planlarını anlattı  (255). Çiçikov, Konstanten'e övgüler sunarken, Konstanten bu övgüleri kendisinden daha çok hak eden birisini anlatmaya başladı  (256). Konstanten anlatırken ev sahibesi araya girerek Çiçikov'un dinlenme vaktinin geldiğini söyledi  (257).

Çiçikov bir köy satın almak istiyordu, kendisinde 10 bin ruble vardı. Konstanten'den de 15 bin ruble borç aldı (258). Çiçikov, Platonof ve Konstanten beraber Çiçikov'un satın alacağı köye gittiler  (259). Köy sahibi ile köyü dolaşmaya başladılar  (260). Köyün rezalet halde olduğunu gören Konstanten daha fazla sinirlenmemek için kendi köyüne döndü  (261). Çiçikov ve köy sahibi pazarlığa başladılar  (262). Sonunda Platonov'un da yardımı ile anlaştılar  (263). Anlaşmadan sonra şarap içmeye başladılar  (264). Çiçikov, Platonov ile birlikte geri dönerken aklında sadece tek bir şey vardı; o da artık toprak sahibiydi  (265).

Çiçikov, Platonov'un kardeşi ile idare ettikleri köye gitti  (266). Platonof, Çiçikov'u kardeşi Vasili ile tanıştırdı ve onunla birlikte bir yolculuğa çıkacağını söyledi  (267). Kardeşi karşı çıkmadı, biraz oturduktan sonra Çiçikov komşu olan Lienitsin'in köyüne gitti  (268). Çiçikov, Lienitsin'den vakit kaybetmeden ölü köleleri istedi ve aldı  (269).

Aradan uzun zaman geçmişti, Çiçikov bir panayıra gitti  (270). Orada köyü satın almış olduğu Hlobonef ile karşılaştı  (271). Sohbet etmeye başladıkları sırada Muzarof geldi ve Hlobonef ile bir şeyler konuşmak istedi  (272). Çiçikov izin isteyip oradan ayrıldı  (273). Çiçikov hakkında birçok suç vardı lakin bunların hiçbirinden Çiçikov'un haberi yoktu. Çiçikov odasında yeni aldığı kıyafeti denerken odaya jandarma geldi ve Çiçikov'u zorla prensin huzuruna götürdü  (274). Prens, Çiçikov'a bağırdı ve dolandırıcılık suçundan dolayı derhal zindana atılmasını emretti  (275). Çiçikov sürüklenerek zindana götürülürken Muzarof'u gördü ve yardım istedi  (276). Muzarof zindana geldi ve Çiçikov'a onu affettirmek için elinden gelen her şeyi yapacağını söyledi  (277). Muzarof zindandan çıktıktan sonra Samosvistof geldi, kurtarmak için bir teklifte bulundu ve Çiçikov bu teklifi kabul etti  (278). Samosvistof 30 bin ruble karşılığında bu işi yapacaktı  (279). Samosvistof suç ortağı olarak yakalanan kadını ortadan kaldırdı  (280). Bu sırada Muzarof prensin yanına gitti  (281). Muzarof, prensi Çiçikov'u serbest bırakmasına ikna etti yalnız hemen şehri terk etmesini söylemişti  (282). Muzarof bu haberi hemen Çiçikov'a söyledi  (283). Çiçikov zindandan çıkarıldığında kapıda Petruşka ve Selifan karşıladı ve hemen şehirden uzaklaştılar  (284). Prens tüm memurlarının toplanmasını emretti  (285). Hepsine güzel bir şekilde görev bilincini geri kazandıracak bir konuşma yaptı.

KARAKTER ANALİZİ

Karakter Analizi

Çiçikov

 Romanın ana kahramanıdır. Dolandırıcılığı, maceraperestliği ile dikkati çekmektedir. İnsanların inandığı, sevdiği, sevimli bir kişidir. Ölü canlardan para kazanmayı düşünecek kadar kurnazdı. İletişimi güçlüydü. İstediğini almada mahirdi. En kurnaz insanları bile ayakta uyutabilecek kadar iyi yalancıydı. Her pazarlıkta insanlardan mutlaka ölü köleleri alırdı. Hırsı uğruna yasa dışı işler yapan ve gözü doymayan birisiydi. Ama özgürlüğü için hırsını yenip insanlara yardım eden bir kişilik haline dönüştü.

Barin

Kuru yüzlüydü. Kıskançtı. Çiçikov’un ölü köleleri aldığı kişilerden biridir.

Selifan

Çiçikov’un arabasını kullanan kölesidir. Biraz içkici biraz da kalın kafalıdır. Çiçikov’un 2 gölgesinden biridir.

Petruşka

Çiçikov’un bir diğer kölesidir. Temiz değildir. Pİs birisidir. Çiçikov’un 2 gölgesinden diğeridir.

Savcı

Çiçikov’un dostlarından birisidir. Tüm şehir halkı tarafından sevilen birisiydi. Suskun ve ciddi bir kişiliğe sahiptir.

Posta Müdürü

Çiçikov’un dostlarından biridir. Boyu kısadır. Filozofik bir düşünce yapısına sahiptir. Ama bir o kadar da kurnazdır.

Andre İvanoviç

Kibri uğruna yalnız kalmayı göze alan bir kimsedir. Etrafında köleleri haricinde hiçbir dostu veya sevdiği kimse yoktur. Çiçikov’a ölü kölelerini satan kişilerden birisidir.

Piluşkin

Kölelerine karşı acımasız bir kişidir. Saf insan bulduğu zaman hiç affetmeden dolandırabilir. Bir o kadar da kıskançtır. Çiçikov’un ölü köleleri aldığı kişilerden biridir.

Betrişçef

Rus generalidir. Görünüşüyle 1800’lü yılların generallerini anımsatmaktadır. Andre’in eski dostudur. Albay Koşkaref’in akrabasıdır. Çiçikov’un ölü köleler aldığı kişilerden birisidir.

Hanımefendi

Nastasya Petrovna, huysuz, inatçı ve yaşlı bir köy hanımefendisidir. Yalan yanlış konuşan birisidir. Kocası ölmüştür. Çiçikov’un ölü köleler aldığı  aldığı kişilerden birisidir.

Nozdriyef

Tanıştığı herkesle hemen samimi olan birisidir. Ne kadar kötü olursa olsun kumardan asla vazgeçmez. Yalancı ve düzenbazdır. Hiçbir zaman hatasını kabul etmez. Her zaman hileye başvurur. Bulunduğu her ortamda bir sorun çıkarır. Çiçikov’un ölü köleleri aldığını tüm şehir halkına söyleyen kişidir.

Sobakiyeviç

Toprak sahiplerinden birisidir. Kumarbaz, sarhoş, yalancı, kaba ve ikiyüzlü bir insandır. Çiçikov’un ölü köleler aldığı kişilerden birisidir.

Manilov

Toprak sahibi birisidir. Silik şahsiyetli, etkisiz, kendi hâlinde biridir. Çiçikov’un ölü köleler aldığı başka bir kimsedir.

Karakter Listesi

1.    Çiçikov

2.    Selifan

3.    Petruşka

4.    Savcı

5.    Posta Müdürü

6.    İvan Grigoriyeviç

7.    Manilov

8.    Sobakiyeviç

9.    Manilovka

10.  Manilov’un Kâhyası

11.  Nastasya Petrovna

12.  Mijuyef

13.  Nozdriyef

14.  Bayan Sobakiyeviç

15.  Piluşkin

16.  Barin

17.  İvan Antonoviç

18.  Kadın (Her bakımdan sevimli kadın)

19.  Sofna İvanovna

20.  Andre İvanoviç

21.  General

22.  Platon Mihailoviç

23.  Vasili

24.  Memur Samosvistof

25.  Prens

26.  Konstanten

27.  Lienitsin

28.  Hlobonef

29.  Pitor Petroviç

30.  Albay Koşkoref

31.  Muzarof

SEMBOL ANALİZİ

Romanda çok sayıda yan ve ana düşünce iç içedir. Birçok tema ve çatışmayı birbirinden soyutlamadan veren yazar ara bu çatışmaları semboller üzerinden aktarır:

Şişkolar-Sıskalar:

            Rus toplumsal ve ekonomik hayatının önemli göstergesidir. Şişkolar çalıştıran, sıskalar çalışan insanlardır. Kitapta Rus toplumsal hayatındaki bozulmalar anlatılmaktadır. Kitapta, Şişkolar emekli olduklarında mallarını devlete teslim etmeleri gerekirken toplumsal bozulmanın bir göstergesi olarak mallarını devlete teslim etmezler.

Kumar:

Kumar çoğu şeyi emek sarf etmeden kazanabileceğini düşünen insanlar için umut kaynağıdır. Her şey şansa bağlıdır. Kazanırsan ufak ufak zenginleşirsin. Kaybedersen azar azar her şeyini kaybedersin. Nozdriyef panayırlarda ki alışveriş kazançlarını hep kumarda kaybetmiştir. 

Rüşvet:

Tarih boyunca zengin insanların bazıları suçlarının üzerini para ile örtmüştür. Romanın ana sorunlarından olmasa da zengin kimseler ile devlet memurları arasında ki ilişkidir. Bu ilişki adaleti mahvetmiş; zengin ve güçlerinin istediklerini yaptığı bir dünya haline çevirmiştir. Böyle olmasının sebebi de zenginlerin maddiyatlarını kullanarak devlet memurlarına uygunsuz teklifleridir.

Satış Sözleşmesi:

İnsanlar ararlındaki satış anlaşmalarını yazıya dökerek tüm işi resmileştiriyorlar. Çiçikov, ölü köleleri alırken herkes ile satış sözleşmesi imzalayarak resmileştirmiştir.

Vist:

Rus geleneklerinde vakit geçirmek için çeşitli şeyler yapılır. Vist de bunlardan birisidir. Rus soyluları arasında, balolarda, toplantılarda vs. en çok tercih edildiği görülen bir çeşit kart oyunu anlamına gelen vist kitabın birçok yerinde karşımıza çıkmaktadır.

Şarap:

Roman bazında Ruslarda en çok kullanılan alkol çeşidi şaraptır. Ve hatta en değerli içecek konumundadır. Eğlencelerde, balolarda ve yemeklerde hiç eksik olmayacak kadar önemlidir.

TEMA VE ANA DÜŞÜNCE ANALİZİ

Tema

Ölü Canlar romanının teması, Rus toplumsal hayatındaki ve devlet sistemindeki bozukluktur. Bu bozuklukları; toplum yapısında, köylü-şehirli arasındaki farklardan, adalette görülmektedir İsmi belirtilmeyen Rus şehrinde bu bozukları kolayca aktarmak mümkündür.

Ana fikir

Romanda devlet yönetimindeki bozulmalar anlatılmıştır. Bu bozulmalar memurların rüşvet alması, işleri gereken önemi vermemeleri ve amirlerinin onların yaptıkları işleri teftiş etmemesi, devlet yönetim kademelerinin birbirinden habersiz olması gibi yönetimdeki birçok aksaklık ve arıza romanda işlenmiştir.

Rus devlet yönetim kademelerinin hantallığı o kadar büyük ve tamir edilemez haldedir ki, Çiçikov gibi basit bir emlakçı ölü köleleri kâğıt üstünde alıp satabilmektedir ve devlet kademelerindeki yöneticiler bu durumu duymamaktadır. Çok kolay bir şekilde ölü köleleri alabilmektedir.

Romanda üzerinde fazla olmasa da durulan hususlardan bir başkası rüşvettir. Rüşvet, Çiçikov’un hapishaneden kurtarıldığı bölümde çok nettir. Bir suçlunun rüşvet karşılığı kolaylıkla suçunun üstü örtülebilmektedir. (Çiçikov'un üst düzey bürokratlarla olan yakın ilişkileri sayesinde hapisten çıkması uzun sürmez.)

Romanda Rus köylüsü ve şehirlisi birçok yerde anlatılır. Köylüler zor şartlarda yaşamlarını sürdürmektedir. Şehirliler rahat bir yaşam sürmek ile birlikte vakitlerini oyun, dans, kumar, eğlence, tiyatro gibi etkinliklerle geçirmektedir. Ancak köylü ve şehirli arasındaki fark çok belirgindir. Romana göre, köylüler kabadır, şehirliler naziktir. Köy sahibi olan zenginler için en önemli şey gösteriştir. Bu yüzden köylerinde yaşanlara, yaşadıkları yerlere genellikle önem vermezler. Sadece Rus gelenek ve göreneklerine bağlı olan köy sahipleri, çalışanlarına ve çalışanlarının yaşadıkları yerlere önem veriyor. 

Romanda önemli yer tutan unsurlardan biri kölelerdir. Köle satışı doğrudan romanın konusu olsa da kitapta kölelerin hayatıyla ilgili bilgiler ulaşmak mümkündür. Kölelerin Rus toplumunda hiçbir değeri yoktur. Onlara iyi davranılmaz. Karın tokluğuna çalıştırılırlar.

Romanda işlenen bir başka konu da insan hırsıdır. Yazar insanların hırslarının kum taneleri gibi çok ve benzersiz olduğunu ifade etmektedir. Zaten Çiçikov’u öle köle satışına yönelten etmen de bu hırstır. Çok ihtiyaç sahibi olmamasına ve yeterli birikime sahip olmasına rağmen Çiçikov daha fazla kazanma hırsıyla ölü köleler üzerinden para kazanmaktadır. Bu ölü köle satışının yasal olmamasına rağmen hiç tereddüt etmemektedir. Ama bu olay Çiçikov’un yakalanması ile son bulur.

Romanda işlenen son ve en değerli konu da insanın hırsını yenebileceğidir. Çiçikov romanın başından sonlarına kadar hep yasa dışı iş yapmış olsa da zindana atıldığında ne kadar kötü işler yaptığını düşünecek kadar vakti olmuştur. Bu düşünme sonucunda hırsını yenmiş ve kendini ihtiyacı olan insanlara yardım edeceğini inandırmıştır. 

İsmail ÇAM