James Redhouse (1811-1892) Redhouse Dictionary-Redhouse Sözlüğü

James Redhouse (1811-1892)

Hayatı ve Eğitimi

30 Aralık 1811 yılında Londra’da doğmuştur. Dil bilgini, mütercim, sözlük yazarıdır. Çocuk yaşta anne ve babasını kaybetmiştir. 1819'da Christ's Hospital adlı yardım ve eğitim kurumuna yerleştirilmiştir. Burada denizcilik, haritacılık, teknik resim, trigonometri gibi konularda öğrenim görmüştür. 1826’da disiplinsizlik nedeniyle okuldan çıkarılınca, Akdeniz’e açılan bir gemi ile İstanbul’a gelmiştir.

İstanbul’da Mühendishane-i Berri-i Hümayun'da teknik ressam olarak çalışmıştır. İstanbul'da kaldığı 8 yıllık sürede Türkçe, Arapça, Farsça ve Fransızca öğrenmiştir. Türk dilini en iyi bilen yabancıdır.

Görevleri

1826'da İstanbul'da Bahriye'de İngilizce muallimi idi. 1838'de sadrazam mütercimi oldu. 1840'tan sonra Hariciye Nezareti tercümanı olarak bütün dış temasların çevirisini yürüttü.

1853'de İngiltere'ye döndü, Dışişlerinde Doğu dilleri tercümanlığı yaptı. Londra’ya döndükten sonra, bir yandan Londra’da Osmanlı elçilerine çevirmenlik yaparken, diğer yandan Türkçe-Fransızca-İngilizce bir sözlük hazırlama girişiminde bulunmuş, ancak o sırada Bianchi’nin Türkçe-Fransızca sözlüğü yayınlaması üzerine kendi hazırladığı sözlüğü yayınlamaktan vazgeçmiştir.

1838’de tekrar Türkiye’ye gelen Redhouse, önce sadrazama, daha sonra da hariciye nâzırına tercüman tayin edilmiştir. Görevi, 1840’da Bahriye Nezareti'ne nakledilmiş, 1843’te İngiliz Sefarethanesi ile Osmanlı Devleti arasında irtibat tercümanı olmuş ve on yıl bu görevde kalmıştır.

Görevinin ilk yıllarını 1847’ye kadar Erzurum’da geçiren Redhouse, Osmanlı Devleti ile İran arasındaki barış görüşmelerine de katılmıştır. 1841’de Sultan Abdülmecid tarafından "Nişân-ı İftihar", 1847’de de İran Şahı tarafından "Arslan ve Güneş Nişânı" ile ödüllendirilmiştir. 1851’de Encümen-i Daniş Üyeliği'ne seçilmiştir. 1853’te, Londra’ya dönerek Dışişleri Bakanlığı’nda ve Kraliyet Asya Derneği’nde çalışmıştır.

1855’te, Kırım Savaşı sırasında Osmanlı Devleti’ne geri dönmüştür. İngiliz kara ve deniz birlikleri için Türkçe el kitabı niteliğinde olan "The Turkish Campaigner’s Vade-Mecum of Ottoman Colloguial Language" (Osmanlıca Konuşma Dili Cep Klavuzu) adlı küçük bir kitap hazırlamıştır. Redhouse, daha sonra İngilizce-Türkçe ve Türkçe-İngilizce küçük bir sözlük hazırlamış ve eser, tek cilt halinde 1856-1857’de yayınlanmıştır.

1860’da kurulan, mali bakımdan Amerikalı şahıs ve kuruluşlarca desteklenen bir komitenin isteği üzerine, 47.000 kelimeden oluşan İngilizce Türkçe Sözlük adlı sözlüğü hazırlamış ve sözlük 1862’de yayınlanmıştır. 4 Ocak 1892 tarihinde vefat etti.

Redhouse Sözlüğü

Osmanlıca’ya ait çok zor bulunabilen birçok yerel deyimi ifade etmesi ve tarihi tabirleri içermesi açısından değerlidir. Bu açıdan, uzun süre bu esere denk bir yapıt ortaya çıkarılamamıştır. Daha sonraları hazırlanan Şemseddin Sami’nin "Kâmûs-ı Türkî" si böyle bir niteliğe sahip olabilmiştir. Osmanlıcadan İngilizceye yapılan ilk ve kapsamlı sözlük 1856'da yayımlandı. Redhouse'un elyazması 12 cilttir ve British Museum'dadır. Arap harflerine göre alfabetik yaptığı bu sözlükte kelimelerin Arapça, Farsça, Türkçe oluşları gösterilmiştir. Latin harfleriyle okunuşları verilmiştir. Türü belirtilmiştir. Numaralarla anlam farkları ve deyimler İngilizce verilmektedir. İlk sözlüğü yazmıştır.

Eserleri

Grammaire raisonne de la langue ottomane

Turkish vade mecum

A simplified grammer of the ottoman-turkish 

Müntehabatı lügatı osmaniye

A turkish and english lexicon shewing the english significations of the turkish terms

The mesnevi

A vindication of the ottoman sultans title of caliph

A vindication of the ottoman sultans title of caliph

Kitabı maanii lehçe li james redhouse el İngilizi

Kaynak: egitim.erciyes.edu.tr/~arak/2.IngilizceOgreniyorum.com/.../070_JamesRedhouse.ppt