Hıristiyan Ortodoks Türkler Gagauzlar ve Yahudi Türkler Karaimler

Hıristiyan Ortodoks Türkler Gagauzlar (Gagavuzlar) ve Yahudi Türkler Karaimler

SSCB’nin (Rusya) Avrupa Bölümündeki İki Türk Boyu

Gagauzlar:

1979 nüfus sayına göre nüfusları 173 bin olan Gagauzların çoğunluğu (138.000) Romanyadan ilhak edilen Moldavya SSC’nde yaşamaktadırlar. Gagauzlar, Sovyetler Birliğinin Moldavya SSC’ndeki Çadır, Lugnsk, Bulkanesta gibi bölgelerinde ve bir miktar da (25.000)  Ukrayna SSC’nin Odesa Oblast-Zaporoje bölgesinde, bunun dışında az sayıda Kazakistan SSC ile Kuzey Kafkasya’da bulunurlar. Sovyetler Birliğinin dışında ise kuzey - doğu Bulgaristan ile bilhassa Dobruca’da mevcuttur. Gagauz şivesi Türkiye Türkçesine çok yakındır. Onları diğer Türklerden ayıran özellikler hıristiyan (ortodoks) olmalarıdır. Türkiye’ye göçenlerin ekseriyeti ise İslamiyet’i kabul etmiştir. Eski Türk kavimi Uz (Oguz)ların kalıntısı olduğu tahmin edilen bu Türk boyunun adı Gök - Oguz (bundan Gagauz) olduğu iddia edilmektedir. Deliorman Türkleri, Asparuh Bulgarları da denilen Gagauzlar çok geç tarihlerde alfabeye kavuşmuşlardır. 1895 – 1909 yıllarında Rus - Kril harfleri esasında bir alfabe düzenlenmişti. Romanyadakiler ise Romen – Latin harflerine dayanan alfabe kullanmışlardı. Sovyetler Birliğinde ise 1932 – 1957 yılları arasında Latin harfleri kullanan Gagauzlar bu tarihten sonra diğer Türk boyları gibi Kril esasına dayanan alfabe kullanmak zorunda bırakılmışlardır.

Karaimler:

Çok eski bir Türk kavmi olan Hazarların ahvadından (soyundan) geldikleri kuvvetle muhtemel olan Karaimler takriben 15 bin kişiden ibarettirler. 1970 nüfus sayımında 6 bin kadar gösterilen Karaimlerin 1979 nüfus sayımı istatistiklerinde 3 bin 341 olarak verilmiştir. Karaimlerin bir kısmı (1.500) Kırım’da (bilhassa Yevpatoria’da) bir kısmı Litvanya’da (Trakay bölgesinde) ve Ukrayna’nın bazı bölgelerinde yaşamaktadırlar. Bir miktar Karaim de Polonya’da mevcuttur. Diğer Türk boylarından Yahudi dinine yakın bir inanca sahip olmakla ayrılırlar.

Yine bugün Ukrayna SSC’ye bağlı olan Kırım Oblastında 5-10 bin kadar Kırım Tatarı mevcuttur. Kırım Hanlığının varisleri olan bu Tatarlar 1944 yılının mayısında topyekün İdil, Ural, Sibirya ve Orta Asya cumhuriyetlerine  sürüldüler. Dolayısıyla da ana vatan Kırım’daki Kırım Tatarlarının sayısı hemen hemen yok denecek kadar azdır.

Kaynak: Çağdaş Türk Dünyası-Nadir Devlet