Osmanlıca / Osmanlı Türkçesi / Türkçedeki çoğul yapılar

Osmanlıca / Osmanlı Türkçesi / Türkçedeki çoğul yapılar

Osmanlı Türkçesinde ve günümüz Türkçesinde Türkçe çoğul yapma biçimi dışında farklı çoğul yapma biçimleri kullanılmıştır ve kullanılmaktadır. Farklı yoğunluklarda kullanılsalar da Türkçede kullanılan çoğul yapıları şu şekilde özetleyebiliriz:

	Ek
Türkçe çoğul yapma	-ler,-lar
Arapçadan Türkçeye geçen çoğul biçimleri	Kelimeye ek getirilerek yapılanlar	Cem'-i Mü'ennes-i Sâlim  Dişilik alemeti ek kaldırılır ve sona -ât (ات) eki getirilir	mücevherat, hissiyat, tahsisat,  ifşaat,  tenkisat, hayvanat,  erat tafsilat tahkikat tedkikat malumat ihtimamat müşkülat
		Cem'-i Müzekker-i Sâlim  -în (ين) veya -ûn (ون)	muallimin, muharririn, hulefa-i raşidin kariin
	Zaid harf getirilerek vezinlerle yapılan çoğullar		ferd-efrad şey-eşya cüz-ecza varak-evrak şair-şuara edip-üdeba vekil-vükela nefis-enfüs
Farsçadan Türkçeye geçen çoğul biçimleri	ان (ân) : Canlı ve canlı özelliği gösteren isimler ve zamanlar için kullanılır. Örnek olarak زن (zan:kadın) -> زنان (zenân) verilebilir Son harf ٥ (he) ise araya گ harfi koyulur. Örnek : بنده (bende:kul) -> بندگان (bendegân:kullar) Son harf ٥ (he) ise ve ها eki geliyorsa kelimenin son harfi olan he harfi yazılmaz. Örnek : لاله(lâle) -> ﻻلها (lâlehâ:lâleler) ان (ân) ekinden önce vav , ye gibi uzun okutan bir harf gelirse bunlar y ve v harfine dönüşürler. آهو (âhû:ceylan)  -> آهوان (âhuvân:ceylanlar), ايرانى(İrânî) -> ايرانيان(İrâniyân) ان (ân) ekinden önce elif (â) gibi uzun okutan bir harf gelirse araya vav veya ye harfi girer. کدا (gedâ:dilenci) - > کدايان(gedâyân:dilenciler) , مهرو (mehrû:ay yüzlü) -> مهرويان (mehrûyân:ay yüzlüler)		mebusan
	ها (hâ) : Cansız isimler için kullanılır (Çok nadir canlılar için de kullanılır). Örnek olarak آب (âb:su) -> آبها (âbhâ:sular)

Osmanlıca çoğulların yapılışı ve örnekler