Hüdayinabit 14 (Psikomotor Edebiyat, Otobediyat, Hodbehod)

  

14. Gün

	Yazma	Konuşma	Okuma	Dinleme-İzleme
Perşembe	Cümle ve ilgili kavramlar deftere yazılacak ve fotoğrafı grubu atılacak. 2. Herkes üniversite sınavı hakkında bir mani yazacak.	1. Her öğrenci cümlelerin ve ilgili kavramların ses kaydını gruba atacak. 2. 2 rubai, 1 tuyug, 1 mani (size ait) ses kaydı atılacak.	Aşağıda verilen metin ve şiir okunacak (Rubai, Tuyug ve Ömer Hayyam'ın rubaileriyle ilgili olan bölüm okunacak.).	Eşleşen öğrencilerden biri cümleyi okuyacak, diğeri gözleri kapalı kavramları ezbere söyleyecek. Her iki öğrenci de yapacak. Abdülhak Hamit Tarhan'ın Makber'i dinlenenip izlenecek.

Bütün insanlardaki bir özelliği abartarak bir insanda toplayan Oğuz Atay’ın Tutunamayanlar adlı romanındaki …, Yaşar Kemal’in Ortadirek adlı romanındaki … birer tiptir.	Selim-Tutunamayanlar, Ortadirek-Meryemce
Ahmet Yesevi, Müslüman Türk’ün İslam ruhuna uygun ideal insan ve toplumu oluşturma çabalarının sonucu olarak model bir eser yazmıştır.	12 yy, Yesili Ahmet, Hikmetlerin Divanı
Allah adın zikr idelüm evvela Vacip oldur cümle işde her kula   Bir kez Allah dese aşk ile lisan Dökülür cümle güneh misl-i hazan   İsm-i pakin pak olur zikr eyleyen Her murada irüşür Allah diyen	Sehlimümteni, Vesiletü’n Necat, Süleyman Çelebi
Manzum ve mensur çok sayıda tiyatro kaleme alan şairin heceyle yazdığı tiyatroları şunlardır: Nesteren, Liberte, Cünûn-ı Aşk, Hakan.	Abdülhak Hamit, Tanzimat 2
Akşam, gurup, şafak, gece, göller ve ormanlar gibi duygulanmaya müsait temaları aruzla ve sembolizmle dile getirmiştir.	Haşim, Fecriati, sembolizm
Yunus’un şiirlerinde farklı ölçü, nazım birimi, gelenekten şiirler bulunur.	Aruz-hece, beyit-dörtlük, tekke-halk
Gözle konşu hakkını dinle beni İster isen Hak seve dâ’im seni Kırma gönlün hoş geçin mü’min isen Dü cihânda olmak istersen esen Konşusunu kim ederse bî-huzûr Dü cihânda Hak anı ede kusûr	Nazım türü, aruz, pendname
Ağıt, koçaklama, güzelleme, taşlama halk şiiri türüdür.	Koşma, dörtlük, hece, nazım türü
Kafiyesi aaba olan ve 7’li heceyle yazılan şiirler mani, aruzla yazılan aynı kafiyeli şiirler tuyug ve rubaidir.	Tek dörtlük
Yusuf’u kaybettim Kenan ilinde Yusuf bulunur, Kenan bulunmaz Bu aklı fikr ile Leyla bulunmaz Bu ne yaredir ki çare bulunmaz	Telmih: Kenan, Yusuf, Leyla

Okuma Metni 1

TUYUG

Tuyug, Türklerin icadı bir nazım şeklidir. Mısra sayısı ve kafiye örgüsü Halk edebiyatı nazım şekli mani ve Divan edebiyatı nazım şekli rubai ile aynıdır. 

Tek dörtlükten oluşur ve kafiye şeması aaba veya aaxa olarak bilinir.

Aruzun failatün failatün failün kalıbıyla yazılır. Hece ölçüsündeki 11'li koşmaların hece sayısıyla eşittir.

Halk edebiyatındaki mani, İran edebiyatından alınan rubainin ortasında bir ölçüdür.

Nazım birimi dörtlük olan ve aruzla yazılan bu nazım şekli, Türklerin sık kullanığı 11'li hece ölçüsüne benzemesi yönüyle dikkat çeker. 

Tuyuglar, cinaslı yapılarıyla ön plandadır.

Kadı Burhaneddin ve Nesimi tuyuglarıyla meşhurdur

Tuyug Örnekleri:

Dilberin işi itab u naz olur

Çeşmi cadu gamzesi gammaz olur

Ey gönül sabret, tahammül kıl ana

Yare erişmek işi az az olur

Kadı Burhaneddin

Ey tabib-i hazık-ı nazik mizaç

Sen bilürsün hasta gönlüme ilaç

Ey gönül ile sana kul olmuşem

Şive ile naz ile ne ihtiyaç

Nesimî

MANİ

Rubai, tek dörtlükle yazılır. Kelime olarak dörtlü, dörtlük demektir.

Mısra sayısı ve kafiyelenişi tıpkı tuyug ve maniye benzer. Kafiye şeması mani kafiye tipi olarak bilinen aaba şeklindedir. Her mısrası kafiyeli olan rubailer de bulunur (aaaa).  Bu farklı kaynaklarda üçüncü mısranın serbest olduğunu belirtmek için aaxa şeklinde de yazılır. 

Her konuda yazılabilir. Aşk, şarap, felsefe, tasavvuf, ölüm, zaman gibi konularda çokça yazılmıştır.

İranlıların aruzla oluşturdukları bir nazım şeklidir. Farsçanın en büyük rubai şairi Ömer Hayyam'dır.

Türk Edebiyatı da rubaiyi sevmiştir. Kara Fazli, Azmizade Haleti, Yahya Kemal, Nabi, Arif Nihat Asya, Ümit Yaşar Oğuzcan rubaileriyle ön plana çıkan şairlerdir.

Aruz vezniyle yazılır ve aruzun 24 kalıbı rubaide kullanılır.

Esrarını dil zaman zaman söyler imiş    a

Hengame-i gamda dastan söyler imiş    a

Aşk ehli olup da mihnet-i hicrana        b

Ben sabr iderim diyen yalan söylermiş    a

Azmizade Haleti

Ya Rab dilimi sehv ü hatadan sakla

Endişemi tezvir ü riyadan sakla

Basdım reh-i vadi-i rubaiye kadem

Ta'n-ı har-ı nâdân-ı dü-pâdan sakla

Nef'i

Mefûlü mefâîlü mefâîlü feûl

Yâ Rab dilimi sehv ü hatâdan sakla

Endîşemi tezvîr ü riyâdan sakla

Basdım reh-i vâdî-i rübâîye kadem

Ta’n-ı har-ı nâdân-ı dü-pâdan sakla

Nefi

Mefûlü mefâîlü mefâîlün fa’

Mefûlü mefâîlü mefâîlü feûl

Yâ Rab kerem et bendene ihsân eyle

Düşvâr olan ahvâlimi âsân eyle

Dünyâ hevesinden koma gönlümde eser

İstersem eğer cenneti zindân eyle

Mefûlü mefâîlü mefâîlün fa’

Ben âşık-ı hercâyî vü dil-âşüfte

Ol şûh ise hem mey-keş ü hem âlüfte

Bilmem nice olur mihr ü muhabbet hâli

Bu nükte-i serbeste kalır nâ-güfte

Mefûlü mefâîlü mefâîlü feûl

Ey dil hele âlemde bir âdem yoğimiş

Var ise de ehl-i dile mahrem yoğimiş

Gam çekme hakîkatde eğer ârif isen

Farz eyle ki el’ân yine âlem yoğimiş

Mefûlü mefâîlü mefâîlün fa’

Mefûlü mefâîlü mefâîlü feûl

Ey nâm-veri memleket-i bahr ü berin

Var bahr ü berde nice bin hünerin

Etdin yine dîn gayretine azm-i cihâd

Devletle mübârek ola yâ Rab seferin

ÖMER HAYYAM'DAN RUBAİLER

İçin temiz olmadıktan sonra

Hacı hoca olmuşsun, kaç para!

Hırka, tesbih, post, seccade güzel:

Ama Tanrı kanar mı bunlara?

 

Mal mülk düşkünleri rahat yüzü görmezler,

Bin bir derde düşer, canlarından bezerler.

Öyleyken, ne tuhaftır, yine de övünür,

Onlar gibi olmayana adam demezler.

 

Yel eser, umutlar savrulur gider;

Sensiz, bensiz kalır bağlar bahçeler;

Altın gümüş nen varsa harcamaya bak!

Ölür gidersin, düşmanın gelir yer.

 

Sevgili, seninle ben pergel gibiyiz:

İki başımız var, bir tek bedenimiz.

Ne kadar dönersem döneyim çevrende:

Er geç baş başa verecek değil miyiz?

 

Şu dünyada üç beş günlük ömrün var,

Nedir bu dükkanlar, bu konaklar?

Ev mi dayanır, bu sel yatağına?

Bu rüzgarlı yerde mum mu yanar?

 

Dünya ne verdi sana? Hep dert, hep dert!

Güzel canım da bir gün uçar elbet.

Toprağında yeşillikler bitmeden

Uzan yeşilliğe, gününü gün et.

 

Dedim: Artık bilgiden yana eksiğim yok;

Şu dünyanın sırrına ermişim az çok.

Derken aklım geldi başıma, bir de baktım:

Ömrüm gelip geçmiş, hiçbir şey bildiğim yok.

 

Leyla isteyen kişi Mecnun olmalı;

Kendisinden de, dünyasından da geçmeli.

Sevenlerin sofrasına çağrılınca

Ben körüm, ben dilsizim demeli.

 

Yarım somunun var mı? Bir ufak da evin?

Kimselerin kulu kölesi değil misin?

Kimsenin sırtından geçindiğin de yok ya?

Keyfine bak: En hoş dünyası olan sensin.

 

Niceleri geldi, neler istediler;

Sonunda dünyayı bırakıp gittiler;

Sen hiç gitmeyecek gibisin, değil mi?

O gidenler de hep senin gibiydiler.

 

Ey doğru yolun yolcusu, çaresiz kalma;

Çıkma kendisinden dışarı, serseri olma;

Kendi içine sefer et erenler değil:

Sen görenlerdensin, dünya seyrine dalma.

 

İnsan son nefese hazır gerekmiş:

Nasıl ölürse öyle dirilecekmiş.

Biz her an şarap ve sevgiliyleyiz:

Böylece dirilirsek işimiz iş.

 

Ömrümüzden bir gün daha geldi geçti;

Derede akan su, ovada esen yel gibi.

İki gün var ki dünyada, bence ha var ha yok:

Daha gelmemiş gün bir, geçmiş gün iki.

 

Dert içinde sevinci bul da yaşa;

Haksız düzende haklı ol da yaşa;

Sonu nasıl olsa yokluk dünyanın,

Varından yoğundan kurtul da yaşa.

 

Açılmaz kapıları açmamız mı gerek?

Dünyada insanca yaşamanız mı gerek?

Bırakın öyleyse iki dünyayı birden:

Ey ölü canlılar, canlar uyanık gerek!

 

Gençlik bir kitaptı, okuduk bitti;

Canım bahar geçti çoktan, kış şimdi.

Hani sevincin, o cıvıl cıvıl kuş?

Nasıl, ne zaman geldi, nasıl gitti?

 

Her gün biri çıkar, başlar ben, ben demeğe,

Altınları gümüşleriyle övünmeğe.

Tam işleri dilediği düzene girer:

Ecel çıkıverir pusudan: Benim ben, diye.

 

Bu dünya iki kapılı bir han,

Girdi mi dertlere düşer insan.

Tanınmadan yaşamak en iyisi:

Elinde olsa da hiç doğmasan.

 

Yıllar günler gibi geçti gider;

Nerde o eski dertler, sevinçler?

Belaya aldırmaz aklı olan:

Bu da her şey gibi geçer, der.

 

Neylesem bu benim iç kavgalarımla?

Pişmanlığım, kendime düşmanlığımla?

Sen bağışlasan da ben yerim kendimi:

Neylesem bu yüzkaram, bu utancımla?

 

Uğrunda dertlere düştüğüm sevgili

Bir başkasına tutulmuş, o da dertli;

Derdimin dermanı kendi derdinle:

Hekim hasta olunca kime gitmeli?

 

Yeryüzünü gül bahçesine çevirmekten

Daha güzeldir bir insanı sevindirmen.

Bin kulu azat edenden daha büyüktür

Bir hür insanı iyilikle kul edebilen.

 

İnsanlık yaratılalı olgun kişiler

Bulduklarıyla yetinip dert çekmediler

Birbirine girdi gözü doymayanlarsa:

Çok isteme kaderden başın derde girer.

 

Yoksula, yoksulluğa yakın ettin beni;

Dertlere, gurbetlere alıştırdın beni;

Yakınların ancak erer bu mertebeye:

Tanrım, ne hizmet gördüm de kayırdın beni?

 

Gönül, bir düş madem dünya gerçeği,

Ne dertlenir, alçaltırsın kendini?

Hoşgör kaderini, gününü gün et:

Yazılan senin için bozulmaz ki.

Başkanlık Sırası

1.	Görkem
2.	Elif
3.	Sude
4.	Ceren
5.	Zehra
6.	Efe

Günlere Göre Eşleştirme Kurası

	Hüdayinabit
Çarşamba
	Elif	vs	Tarık
	Ceren	vs	Zehra
	Görkem	vs	Sude
	Efe	vs	Abdullah
Perşembe
	Tarık	vs	Abdullah
	Sude	vs	Efe
	Zehra	vs	Görkem
	Elif	vs	Ceren
Cuma
	Ceren	vs	Tarık
	Görkem	vs	Elif
	Efe	vs	Zehra
	Abdullah	vs	Sude
Cumartesi
	Tarık	vs	Sude
	Zehra	vs	Abdullah
	Elif	vs	Efe
	Ceren	vs	Görkem
Pazar
	Görkem	vs	Tarık
	Efe	vs	Ceren
	Abdullah	vs	Elif
	Sude	vs	Zehra
Pazartesi
	Tarık	vs	Zehra
	Elif	vs	Sude
	Ceren	vs	Abdullah
	Görkem	vs	Efe
Salı
	Efe	vs	Tarık
	Abdullah	vs	Görkem
	Sude	vs	Ceren
	Zehra	vs	Elif

Üyelerin Rapor Cümleleri ve Görevleri

İnternet kapalı konumda bütün görevleri peş peşe Hüdayinabit'e atmak.

Yazma ödevini yaptım ve fotoğrafı gruba attım.

Cümle ve kavramların ses kaydını gruba attım.

Metin ve şiiri okudum.

Arkadaşım .... cümlelerle ilgili kavramları eksik/tam verdi.

Dinleme görevini tamamladım.

Başkanın Görevi ve Rapor Cümleleri

23.59'da bütün grup üyelerinin görevlerini yapıp yapmadığını denetlemek.

Grubu denetledim. Herkes görevini eksiksiz yapmış.

Grubu denetledim. ... adlı üye/üyeler cezaya kaldı ve danışmana ilettim.