Türkçenin kökenleri Hun Devleti dönemine kadar götürülür. Buna göre Batı
Hun Dili, Çuvaş dili olarak, Doğu Hun Dili ise Türkçe olarak hayatına devam
etmiştir. Bilimsel kabule göre köken bakımından Ural-Altay Dil Ailesi'nin Altay kolundan ve yapı bakımından sondan eklemeli bir dil bir dil olan Türkçe dünyada en geniş coğrafyaya yayılan dillerden biridir.
Türkçenin Dünya Dilleri Arasındaki Yeri Üzerine makaleye göre Türkçe,
kökeni, coğrafyası ve nüfusu bakımından dünyanın diğer dillerine göre sayısal
ortalamaların biraz üstünde yer alan bir dildir. Türkçenin hiçbir özelliği onu
dünya dilleri arasında sıradışı veya marjinal bir olarak öne çıkarmaz. Diğer
taraftan konuşulduğu ana ülkede çok baskın bir dildir. Türkçenin ülkesi Türkiye’de
çok az dil kendini koruma ve geliştirme şansına sahiptir. Türkiye’deki diller
çok ciddi biçimde yok olma tehlikesi altındadır.
Aynı çalışma, Ethnologue’un rakamlarına bakarak konuşucu sayısı 100
milyonun üstünde olan dil sayısını 8 olarak belirtmektedir. Bu 8 dil, toplam
2,5 milyar konuşanıyla dünyadaki toplam dil konuşucularının yaklaşık %40’ını
oluşturmaktadır. Dünya dillerinin %95'i dünyadaki insanların yalnızca %6'sı
tarafından konuşulmaktadır. 1987 rakamlarına göre Türkçe, mutlak konuşucu
sayısı bakımından ise dünyada en çok konuşulan 23. dildir.
Türkçenin yayıldığı coğrafyayı Jean Deny şöyle tarif etmektedir:
Kamoyunda uzun süre devam eden bir inanışın aksine Türkçe, yalnız Türkiye
ve eski Osmanlı topraklarında konuşulan bir dil değildir. Türk dilleri ailesi,
engin bir sahayı kaplayan çok sayıda lehçeler sahiptir. Türkiye’nin dışında;
Balkanlar’da (Bulgaristan, Makedonya, Trakya, Dobruca (Tatar)), Besarabya’da
(Hristiyan Gagavuzlar), Kırım’da, Volga Havzasında, Sovyetler’in Asya
topraklarında, İran’da özellikle İran Azerbaycanı’nda Afganistan’ın kuzeyinde,
Çin Türkistanı’nda (Sinkiang-Sincar), Alma Ata’da konuşulmaktadır. Sovyetler
Birliğinin 15’ten fazla cumhuriyetinin dili Türkçedir. Sovyetler’deki resmi
dillerin 5’i de Türkçedir: Azeri, Türkmen, Özbek, Kazak, Kırgız Türkçeleri.
Aslından en çok uzaklaşan Türk dilleri ise Çuvaşça ve Yakutça’dır (Lena
üzerinde). (Türk Dili Gramerinin Temel Kuralları (Türkiye Türkçesi), Jean Deny
(Çeviren: Aytun Şahin), Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil
Kurumu Yayınları, sayfa 3)
Türkçenin konuşulduğu ana ülke Türkiye, çok sayıda dilin konuşulduğu ülke
olarak dillerin yaygınlığına zemin oluşturan bir coğrafyayı kaplamaktadır. Türkiye’de konuşulan dil sayısı 46’dır en çok
dilin konuşulduğu ülke sıralaması açısından Türkiye 48. sıradadır.
Dünyadaki 232 ülke içinde yalnızca Kuzey Kore'yi tek dilli ülkedir. Türkçe,
ana ülkesi Türkiye dahil toplam 8 ülkede konuşulan bir dil olarak en çok ülkede
konuşulan dil sıralamasında 12. sıradadır.
Türkçe, Türkiye dışında Bulgaristan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti,
Makedonya, Yunanistan, Kosova, Romanya, Azerbaycan, Suriye, Irak, Almanya,
Hollanda, Fransa, Avusturya, Amerika, Belçika, İsviçre, İngiltere, Danimarka,
İsveç, Kazakistan, Azerbaycan, Rusya, Kırgızistan, Özbekistan, Ukrayna gibi çok
sayıda ülkede konuşulmaktadır.
