Böri / börü nedir ve ne demektir?
Böri kelimesi temel olarak "kurt" demektir.
Kelime 13. yüzyıl eseri Kutadgu Bilig'te birçok yerde temel anlamıyla ve aç, kara, gök / mavi, azgın kurt gibi ifadelerle geçer. Ayrıca kurdun koyun ve kuzulara saldırması, kuduzluğu gibi özelliklerine vurgu yapılmıştır. Kutadgu Bilig'te geçen böri örnekleri:
Böri tilkü arslan aḍıg ya tonguz
seningdin ḳutulmaz ölür avda tüz
kutuldı budun kitti emgekleri
kuzı birle katlıp yorıdı böri
kapugda tirildi kalın aç böri
ay ilig koyug ked küdezip yorı
tilek arzu birle yügürdüm niçe men
kuturmuş böri teg ajunnı ulıttım
kimi kodtı erse ay ersig urı
kerek bolsunı ıt kerek kök böri
ajunka badı kör tükel kut kurı
kozı birle katlıp yorıdı böri
elin itti tüzdi bayudı budun
böri koy bile suvladı ol ödün
kalın aç böriler yıgıldı sanga
koyug ked küdezgil ay ilçi tonga
Eltiri kara börikten
Katındarı üyinde
Kelime Divan-ı Lügati't-Türk'te ve Türk boylarında da geçer. DLT'de sırtlan kelimesi yerine "ar böri" yerine kullanılır. Yine kelimenin gök böri ve börteçene kullanımları da vardır. Börteçene isim olarak da kullanılır.
Böri ya da börünün farklı anlamları da vardır: Ordu komutanı, eski Türklerde hükümdarın muhafız birliğindeki askerlere verilen isim, Göktürk ve Uygur dönemlerinde kağan muhafızlarına verilen ad
Özetle, böri ya da börü Türkçe yeni ve eski metinlerde karşımıza çıkabilir. Temel anlamı itibariyle kurt anlamındadır. Kurt kelimesinin yanında koyun kurt zıtlığı başta olmak üzere kurda yüklenen sıfatlarla karşımıza çıkabilir. Köpekgiller familyasının bir türü olan kurt, zekası, kurnazlığı, yırtıcılığı, korkusuzluğu gibi özellikleriyle başta destanlar olmak üzere Türk milletinin hayatında ve metinlerinde önemli bir yeri olduğu bilinmektedir.
Kaynak:
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Yorumlarınızı bekliyoruz.