Orta Asya'da Çinlilerle komşu olan Türkler, Batı'ya doğru göçerken ve yerleşik hayata geçerken farklı milletlerle karşılaştılar.
Kaynaklar Türklerin Araplarla Cahiliye Döneminden beri tanıştıklarını, Talas Savaşıyla tanışıklığın ileri seviyeye taşındığını belirtmektedir. Yine aynı şekilde Türkler İranlılarla Araplardan daha önce tanışmış ve İranlılar Türklerden daha önce Müslüman olmuştur.
Türklerin Müslümanlık serüveni şöyle özetlenebilir:
- 751 Karluklar (Ötüken-Karabalasagun), Talas Savaşı'nda Çinliler ve Araplar arasındaki savaşta ilk defa Müslüman olan boy olmuştur.
- 868 Tolunoğulları, Abbasilere siyasi olarak bağlı ilk Müslüman Türk devletidir.
- 920 İtil Bulgarları, Avrupa'daki Müslüman Türk devletidir.
- 922 Karahanlılar (Karluklar-Ötüken), Orta Asya'daki ilk Müslüman Türk devletidir.
Türkler göçebe hayattan yerleşik hayata geçince devletin işleyişi ve örgütlenmesi, şehir hayatı, toprak ve mülkiyet, denizcilik, dinler, kültür, sanat, ticaret gibi birçok yeni alanla karşılaştı. Bu durum Türkçeyi diğer dillerin etkilerine karşı açık hale getirdi.
Türkler ve İranlılar coğrafî olarak komşudur ve dindaştır. Hatta Türkçeye geçen bazı kelimeler Arapça haliyle değil Farsçadan alınan şekliyledir (vuzu' yerine abdest, salat yerine namaz) gibi. Türkçeden Farsçaya geçen kelimeler için coğrafi yakınlık, ticaret, sanat özellikle de şiir, Türklerin devlet kademelerinde görev alması, yerleşik hayata geçme, dindaşlık, savaşlar ve fetihler, dinî ve mesleki propagandalar, bilimsel, kültürel, tarihi, edebi eserlerin çevirisi, gibi sebepler sayılabilir. Başlangıçta idari ve askeri, sonrasında günlük hayata ait kelimeler, Osmanlı döneminde ise daha çok musiki alanından kelimeler Farsçadan Türkçeye geçmiştir. İki dil arasındaki etkileşim kelime ve dil bilgisi düzeyinde de olmuştur (bî-çare).
İslamiyet Araplara indiği için dinî kaynaklı kelimelerin Arapçadan diğer dillere geçmesi normal kabul edilebilir. Türkleri için de bu böyle olmuştur (ayet, kıyamet, kader, farz, sünnet, vacip, melek, şeytan, Cennet, Cehennem...) Ayrıca Arap komutanların Orta Asya içlerine kadar gitmeleri ve Türklerin Arap devlet kademelerinde görev yapmaları Türkçe ve Arapça arasındaki etkileşimin sebepleri arasına eklenebilir. Arapçadan Türkçeye geçen kelimeler için fetihler, Türklerin devlet dairelerinde görev alması ve en önemlisi de Araplara inen İslamiyet'in din olarak kabulü önemli sebeplerdendir. Yine fıkıh, kelam, hadis, siyer dini ilimlerin yanı sıra matematik, tıp gibi ilim dallarında Arap bilim adamlarının yetkinliği bu etkileşimde rol oynamıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Yorumlarınızı bekliyoruz.