Nazım Şekli ve Nazım Örneği

 

Nazım, Divan şiirinde beyitlerle kurulan nazım şekilleri içinde değerlendirilir. Kıta nazım şekline benzer. Ancak kıtaların matla beyti bulunmazken nazımda ilk beyit kendi içinde kafiyelinir ve nazımda matla olur.

Nedim'in Divan'ından alınan nazım örnekleri:

NAZMLAR

 

1.NAZM ÖRNEĞİ

Habbezâ cilvegâh-ı nev-bünyâd.

Habbezâ habbezâ mübarek bâd

 

Her hıyâban dırahtı 'ayş u tarab

Her bün-i şahtı nakd-i vakt-i murâd

 

Reşk-i feyz-i nesîm-i safından

Ferruh-âbâd-ı İsfahan ber-bâd

 

Cûy-ı Şîr ile âbı hem-şîre

Hâki hük-i behişt ile hem-zâd

 

Himmet-i âsaf-ı keremver ile

Oldı hokkâ bu cây Şevk-âbâd

 

2.NAZM ÖRNEĞİ

Zihî cây-ı safâ-bahşâ ki yokdur misli dünyâda

Anun her gûşesinde bin sürür u şevk âmâde

 

Huda 'ömrün ziyâd etsin o sultûn-ı cihandânn

Hemîşe devlet ile zevk ede bu kasr-ı vâlâda

 

3.NAZM ÖRNEĞİ

Çîn-i ebrudan heman maksûd nâzişdir bize

Yohsa bilmez mi 'İtâb etmek nüvâzişdir bize

 

Râh-ı pür-çehde geçer âhestegan çâpükleri

Esb-i bahtın germi-i reftârı nâzişdir bize

 

4.NAZM ÖRNEĞİ

Gamze pür-zehr çıkar çeşm-i tenek-hûsundan

Kişver-i hüsnünün ejder doğar ahusundan

 

Zevklendik gece tanbûru biraz söyletdik

Mutrıbın inmedi zâlim ser-i zânûsundan

 

Sanmanız lükneti var harf-i giran cünbiş eder

Mest olup bûy-ı şarâb-ı leb-i dil-cûsundun

 

5.NAZM ÖRNEĞİ

Yine çü rûd çemenlerde cüst ü cûmuz var 

O servin öpmeğe ayağın arzumuz var

 

Garaz humâr-şikenlik olursa besdîr bes

Bizim gönül gibi eşkeste birsebûmuz var

 

6.NAZM ÖRNEĞİ

O mest-i 'işveyi der-hâb edüp bahane ile

Hele muradına erdin gönül fesâne ile

 

Çemende sazına mızrâb urup yine mutrıb

Semend-i şevkimi cüst etdi tâziyâne ile

 

Kirişme-sâz edüp ebruyu çeşm-i gûyâsı

Nühüfte-savt ile şeh-nâz okur kemâne ile

 

 

7.NAZM ÖRNEĞİ

Dil fikr-i lebin canda nihân eylemek ister

Canım daralır âh u figân eylemek ister

 

Aşk odu yakup sinede bir şem'-i fürûzân

Esrar ı dili halka 'ıyân eylemek ister

 

8.NAZM ÖRNEĞİ

Mâ'il oldum bir siyeh-çerde cüvân-ı şeb-reve

Tâk-ı ebrusun görenler benzedür mâh-ı neve

 

İltifât-ı yâra mağrur olma dil verme Nedîm

Gör ne kanlar yutdurur ol meh hele bir kez seve

 

9. .NAZM ÖRNEĞİ

Gel ey piyâle hat-ı la'l-i yârdan ne haber

Sevâd-ı kişver-i bûs u kenârdan ne haber

 

Gel ey nesîm-i sabâ lâlezârdan ne haber

Selâmı geldi mi peyk-i bahârdan ne haber

 

10.NAZM ÖRNEĞİ

Niçün bu güne muhalif cevâb söylersin

Sana kerem sorarım sen 'itâb söylersin

 

Nedir lebinde bu terlik bu tatlılık gûyâ

Şeker tebessüm edersin gül-âb söylersin

 

11. .NAZM ÖRNEĞİ

Sînemde olan âteş-i sûzânımı görme

Bağrımda olan dâğ-ı firâvânımı görme

 

Gamzen gibi 'âşık-küş-i 'ayyâr-ı cihan yok

Rahm etme yine nâle-i efgânımı görme

 

 

12.NAZM ÖRNEĞİ

Yine ayrı dilseli ol meh-i tâbânımdan

Hûn-ı eskim dağılup 'âleme tufânımdan

 

Reşk eder Bihzâd 'aceb görse o rûh-efzâyı

Böyle bîr nûr-ı mücessem âfet-i devrânımdan

Nefi'den Örnekler:

NAZMLAR

1

Mefâîlün mefâîlün mefâîlün mefâîlün

Zihî taht-ı mu’allâ bârgâh-ı arş-ı pîrâye

Ki salmış âfitâb-ı heft-kişver üstüne sâye

Cihânbân-ı hümâyûn-sâye Osmân Hân-ı sânî kim

Revâdır olsa kürsî tahtına ger evvelîn-pâye

2

Feilâtün feilâtün feilâtün feilün

Dehre bir âfet olur ol kad ü kâmet göresin

Kopsa bir yerden o kopmaz mı kıyâmet göresin

Başlasın gamzeleri gâret-i îmâna hele

Kor mu bir dilde dahi emn ü selâmet göresin

3

Mefûlü fâilâtü mefâîlü fâilün

Olduk esîr-i nîm-nigâh-ı tegâfülün

Bir kayda dahi düşmeyelim çözme kâkülün

Olmazdı böyle hâli perîşân  u kaddi ham

Sevdâ-yı zülfün olmasa başında sünbülün

4

Mefâilün feilâtün mefâilün feilün

Kalır gider bu gönül zülf-i yârdan gelmez

Hevâ-yı Şâmı bilen ol diyârdan gelmez

Sabâdan etme dilâ hâk-ı pâyını ümmîd

O denlü lutf (u) kerem rûzgârdan gelmez