Terkib-i Bent (Terkibibent) Nazım Şekli ve Terkib-i Bent Örneği

 

Terkib-i Bent, bentlerle kurulan nazım şekillerinden biridir. Arkadaşı terci-i bentten farkı vasıta beyitleridir. Her bendin sonunda yer alan vasıta beyitleri bütün bentler boyunca aynen tekrar ederse terci-i bent olur. Vasıta beyti her bendin sonunda değişirse bu durumda terkib-i bent olur. Her bent aslında gazel formunda düzenlenmiş bir formdur. Bu gazellerin terkibinden/birleşiminden terkib-i bent ya da terci-i bentler oluşur.  Nail-i Kadim’in bir terkib-i bendi aşağıdadır:

 

Terkîb-i bend der-hitab-ı mahhûb

 

1.BENT

Ey pâdişeh-i kalem-rev-i nâz    a

Vey fitne-nişân-ı kûçe-i râz       a

Efsûs ki kişver-i hayâtı            b

İklîm-i bedenden etdin ifrâz    a

Feryâd ki duydu râz-ı aşkın    c

Çeşmin gibi dûrbâş gammâz    a

Sayyâd-ı kemîngeh-i kazâdır    d

Uşşâka o çeşm-i nâveg-endâz    a

Hakkâ ki gelir fesâne-i mahz    e

Göster dile guft-gûy-ı i'caz    a

Ahkâm-ı kaderden eyledikçe    f

Her bir müjde bir füsûna âgâz    a

Etsin mi gazâl-i mihre rağbet    g

Zülfün gibi şîr-pençe şehbâz    a

Cibrîli şikâra nâz ederken    h

Arş-ı dile eyledikçe pervâz    a

Bir nîm kadehde cânı eyler    i

Mahv-ı leme'ât-ı şu'le-i râz    a

Oldukça tecellî-i cemâlin    j

Tûr-ı dil-i aşka pertev-endâz a

Ey reşg-i ruhiyle dâğ-ber-dâğ

Hem lâle-i düşt ü hem gül-i bâğ

2.BENT

Ey fitne-i rusta-hîz-âşûb

Vey her nigâhı kazâya mensûb

Ey zerre-i âfitâb-ı hüsnü

Âyîne-i râz-ı aşk u matlûb

Ey hasret-i Yûsuf-ı cemâli

Elmâs-feşân-ı çeşm-i Ya'kub

Ey tündî-i hûy-ı dil-hırâşi

Efsânegî-i şigîb-i Eyyûb

Ey hâk-i rehiyle arşa nâzân

Pâmâlî-i âşık-ı leked-kûb

Ey dâ'im olan kalem-revinde

Hârî-keş-i nâzı aşk-ı mergûb

Ey nokta-i hâl-i ârızında

Mazmûn-ı niyâz u nâz mektûb

Ey reng-i hayâli deyr-i dilde

Nakkâş-ı hezâr sûret-i hûb

Serpençe-i mihr-i ârıziyle

Ey perde-der-i hicâb-ı mahcûb

Ma'lûm değil mi hâk-i pâye

Ahvâl-i dil-i melâmet-üslûb

Ketm etse de râz-ı aşkı âşık

Olmaz mı lisân-ı hâli nâtık

 

3.BENT

Uşşak yanında hîç-kesdir

Bîçârelere bu işve besdir

Endîşe-i dâm-ı kâkülünle

Murg-ı dil ü câna ten kafesdir

Serpençe-i kâkülünde diller

Ankâ ise de pür mekesdir

Kûyun ki mehâr-bend-i aşka

Sermenzil-i Ka'be-i hevesdir

Ol yolda figânı ehl-i derdin

Mazmûn-ı terâne-i ceresdir

Hüsnün ki bahâr-ı bâğ-ı cennet

Sahn-ı çemende hâr u hasdır

Ol gülşene kadd-i cilvenâkin

Âşüfte-nihâl-i tâze-resdir

Leb-rîz-keşân-ı bezm-i lutfun

Âzürde-i sîlî-i tâze-resdir

Şehrâh-ı mahabbetinde diller

Pâmâl-i itâb-ı pîş ü pesdir

Ey şahne-i kişver-i tegâfül

Mahmûruna nîm cur'a besdir

Bezminde ki mest-i bî-ayağız

Teh-şîşe-i kâma bî-dimâgız

 

4.BENT

İnsâf-dih ey büt-i cefâkâr

Ey âfet-i cân-ı âşık-i zâr

Uşşâkına ola tesliyet-bahş

Devr-i nigehinde baht-ı gaddâr

Sad gamze nihân iken rakîbe

Dâmân-ı tegâfülünde her bâr

Uşşâk için ola hüsnüne hayf

Bir nîm-nigâh-ı merhamet bâr

Etmez mi zuhûr gayret-i aşk

Oldukça harîf-i reng-i ağyâr

Bu gayret ile sen eyle insâf

Âşık nice olmasın cigerhâr

Dildâde-i şevk iken vefâya

Cevrinde nedir bu denli ısrâr

Âmâde-i lutf iken rakîbe

Uşşâka nedir bu kahr u âzâr

Sâgar be-leb visâlin olmak

Lâyık mıdır andan ey cefâkâr

Agyâr-ı füsurde-dil değilken

Keyfiyyet-i aşkdan haberdâr

Bîgâneye yâr u âşinâsın

Hakkâ ki garîbe bî-vefâsın

 

5.BENT

Kûyunda nedir bu dâd-hâhî

Ey kişver-i fitne pâdişâhı

Uşşâkı kapında eyledin dûr

Bîçârelerin nedir günâhı

Kûyunda diriğ ey perî-zâd

Olmaya harîf-i hâk-i râhı

Gülberg-i hayâta vermeyenler

Dâmânına yüz süren giyâhı

Derdinle cahîme dâğ ber-dildir

Seyyâh-ı cihân-ı aşkın âhı

Teklîf-i Sırât ber-tarafdır

Tayy edene böyle şâhrâhı

Gark olsa aceb mi nûra âşık

Etdikçe cemâline nigâhı

Mir'ât-ı ruhunda cilvegerdir

Envâr-ı tecellî-i ilâhî

Cân kişverin eyleye ne lâyık

Ceyş-i sitemin güzârgâhı

Gamzen ki ede cihân-ı dilde

Derbend-i kazâya bâc-hâhî

Kârı dile hâsılı füsûndur

Çeşmin ne aceb siyeh-derûndur

 

6.BENT

Ol dem ki dile itâb edersin

Hûrşîdi girifte-tâb edersin

Bu cünbiş ile ne'ûzubi'1-lah

Dil kişverini harâb edersin

Çeşmin gibi yâr olup kazâya

Çok fitneler irtikâb edersin

Geh mâ'ide-i gamın cihâna

Keyfiyyet-i hôrd u hâb edersin

Leb-teşne-dilân-ı aşka gâhî

Deryâları hem serâb edersin

Cisminde kalır mı tâb-ı lerziş

Ol bî-dile kim hitâb edersin

Sîmâbı sükûn-ı hayretinle

Hasret-keş-i ıztırâb edersin

Bil cürmünü Nâ'ilî hamûş ol

Ol şûha niçin azâb edersin

Şâyed ki bu vaz'-ı nâ-sezâdan

Yârı göricek hicâb edersin

Dil mahz-ı hatâdır anlamam kim

Bu re'yde sen savâb edersin

Var ka'be-i kûyunu tavâf et

Cürm-i gam-ı aşka i'tirâf et

 

7.BENT

Yâ Rab senden budur niyâzım

Hemreng-i hakîkat et mecâzım

Kıl cürm-i mahabbetinle zâhir

Erbâb-ı günehden imtiyâzım

Demdir ki hevâ-perest-i aşkım

Pâ-lağz-ı vebâldir namâzım

Etdin beni bir periye âşık

Fâş oldu bununla halka râzım

Saldın beni bister-i belâya

Derd oldu tabîb-i çâre-sâzım

Hem âşık u hem günâhkârım

Yok şerm-i günehden ihtirâzım

Birşehsuvâr-ı nâz içindir

Bu bâdiyelerde türktâzım

Bir sîm beden cevân içindir

Bu pûta-i aşkda güdâzım

Cârû-keş-i deyr-i aşkım ammâ

Yok bir sanem-i girişme-sâzım

Bu vâdî-i pür-hatarda rehzen

Besdir bana baht-ı hîle-bâzım

Bu meşgale bâ'is-i telefdir

Bu yolda felâh bertarafdır