Tahmis ve Tahmis Örneği

 

Tahmis, beğenilen bir gazelin üst tarafına üçer mısra daha ekleyerek gazeli beş mısraya çıkarmak demektir. Bu tahmiste, şair Zihni, Fehim’in gazelini beğenmiş ve onun ikişer mısradan oluşan gazelini beş mısraya çıkarmıştır. Kırmız ile yazılanlar Zihni’ye, siyah renkle yazılanlar fehime ait mısralardır.

 

Mef‘ûlü fâ‘ilâtü mefâ‘îlü fâ‘ilün

 

                        I

Bu bî-günâha cevrde ısrâr tâ-be-key

Yaksın derûnu şu‘le-i efgâr tâ-be-key

İnsâf u el-emân bu etvâr tâ-be-key

Ey çarh cân-ı zârıma âzâr tâ-be-key

Feryâdım etmeye diliñe kâr tâ-be-key

 

                        II

Mihnetledir hemîşe meh ü sâliñ ey felek

Erbâb-ı dil sitem-keş ü pâ-mâliñ ey felek

‘Uşşâka nev-be-nev irişir eliñ ey felek

Lâzım değil  seniñ baña ikbâliñ ey felek

İnsâf eyle lîk bu idbâr tâ-be-key

 

                        III

Az kaldı k’ide âb ile âteşler iştibâk

Olmaz iken hemişe hem evzâ‘-ı iştirâk

Efgân-ı andelîb ile güller de oldu çâk

Hâb-ı ‘ademden açdı gözün huftegân-ı hâk

Baht-ı gunûdem olmaya bîdâr tâ-be-key

 

                        IV

Bîm-i nigehle kendini tehdîd edüp göñül

Pür-pîç-i gîsuvân ile takyîd edüp göñül

Her dem hayâl-i vaslını tecdîd edüp göñül

Hemvâre çeşm-i dil-bere taklîd edüp göñül

Olmak humâr-ı keyf ile bîmâr tâ-be-key

 

                        V

Evzâ‘-ı çarha kıl nazarı ehl-i ‘ibret ol

Tarh eyle ihtilâli hevesnâk-i hayret ol

Ey dil yeter ya sen de talebkâr-ı râhat ol

Teslîm edüp zamâneye ey can selâmet ol

Etvâr-ı halk-ı ‘âleme efkâr tâ-be-key

 

                                    VI

Anı yanar göñül ki ola gayre himmetiñ

Bed-gû rakîbe ire mezâyâ-yı vuslatıñ

Ey şûh kanda kaldı seniñ âr u gayretiñ

Havfım bu k’ola çâk girîbân-ı ‘ismetiñ

Ey gonca dâmeniñ tuta her hâr tâ-be-key

 

                        VII

Efsûs nâ-şinâs-ı sühan bed-likâ le’îm

Âb-ı zülâl-i şi’ri ne bilsin o ‘aklı nîm

Zihnî gibi cerîde-i ‘âlemde bir nedîm

Gûş-ı zamânede dür-i nazmım gibi Fehîm

Bî-kadr ola cevâhir-i eş‘âr tâ-be-key