Türkçe, Kürtçe, Farsça Ortak Kelimeler

Türkçe, Farsça ve Kürtçe ortak coğrafyayı, kültürel alt yapıyı, dini, kaderi paylaşan üç dil. Bu üç dil arasında geçmişi yüzyıllar öncesine dayanan sağlam bir ilişki söz konusu. Bu çalışmada Muş Üniversitesi'nden Şeyhmus Orkin'in "Ez Kurdi Hin Dıbım" ve "Azofa"nın Temel Kelime Haznelerindeki Kürtçe-Farsça Ortak ve Farklı Kelimeler adlı çalışma esas alınarak üç dil arasındaki ortak kelimelerin bir kısmı gösterilmiştir. Meraklısı için Türkçe-Kürtçe-Farsça ortak kelimeler, bu kelimelerin kullanımları...

Kürtçe	Farsça	Türkçe
nav	نام	Ad, nam
şev	شب	Gece, şeb
roj	روز	gün, gündüz, ruz (ruz u şeb)
sibê/sibeh	صبح	Sabah
jêr	زیر	Alt, zir (zir ü zeber)
reng	رنگ	Renk
cih	جا	Yer, cah
cuda	جدا	Ayrı, cüda (Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda)
kêlek, kenar	کنار	Kenar
azadî	آزادی	Özgürlük, azat
bira	برادر	Kardeş, birader
asîman	آسمان	Gökyüzü, asuman
aferin	آفرین	Aferin
par/parçe	پار	Parça, pare (Üç pare top atışı…)
rê	راه	Yol, rah (Şahrah; rah-I Hakk)
ziman	زبان	Dil, zeban, (Zeban-ı Farsi)
xak	خاک	Toprak, hak (hak-ı pake yüz sürem…)
şuxl	شغل	İş, şuğul, gaile, uğraş
xwîn	خون	Kan, hun
mişk	موش	Fare, muş
sî/saye	سایه	Gölge, saye (Sayende ağam…)
şêr	شیر	Aslan, şir
şîr	شیر	Süt, şir
penîr	پنیر	Peynir
masî	ماھی	Balık, mah (Ol mahiler ki derya içredir deryayı bilmez…)
zirar	ضرر	Zarar (Safi zarar ziyansın.)
sal	سال	Yıl, sal
bihar	بھار	Bahar, ilkbahar
payîz	پاییز	Sonbahar, güz, ihtiyarlık, köhne, yıpranmış
zivistan	زمستان	Kış, zemistan
selam	سلام	selam
pencere	پنجره	pencere
zewq	ذوق	Zevk
aştî, silh	صلح	sulh, barış
belê, erê	بله, آره	Evet, bele, beli
ne, na	نه	hayır, ne, na, yok, değil, (ön ek:na-ehil)
hazir	حاضر	hazır
diz	دزد	Hırsız, düzd, sârık
ba	باد	Rüzgar, bad
bav	پدر, بابا	Baba, peder
xanî, mal	خانه	Ev, hane, (Hanemize…; postahane, hayalhane)
nîv	نیم	Yarım, nim
xelet	غلط	Galat, hata (Galat-ı meşhur, lügat-ı fasihten evladır.)
ar, ard	آرد	Un, ard
xew	خواب	Uyku, hab, (hab-ı gaflet)
bar	بار	Yük, bar
diran	دندان	Diş, dendan
dinya	دنیا	dünya
nevî	نوه	Torun, neve
xwa, xwişk	خواھر	Bacı, haher, kızkardeş, hemşire
xalet, xaltî	خاله	Teyze, hala
jin	زن	Kadın, zen (Zenne)
ker	خر	Eşek, har (Harname)
kûçik, seg	سگ	Köpek, seg, it
hirç	خرس	Ayı, hırs
berg	برگ	Yaprak, berg (berg-i gül; gülberg)
jimar	شماره	Sayı, şümar
sêv	سیب	elma
hinar	انار	nar
fêkî, mêwe	میوه	Meyve, mive, (mivedar)
zebze	سبزه	sebze
meh	ماه	Ay, şehr, mah
gul	گل	Gül
kitêb, pirtûk	کتاب	Kitap
nimêj	نماز	namaz
heval, dost	دوست	Dost
stêrk	ستاره	Yıldız, sitare
mirî	مرده	Ölü, mürde
hesp	اسب	At, esb
hewa	ھوا	Hava, heva (Heva-yı aşk)
mû	موی	kıl, tüy, mu, muy
bax	باغ	Bağ (bağban: bahçıvan)
mêr	مرد	adam, erkek, merd (merd-i kıpti)
tesîr, bandor	تاسیر	etki, tesir
hevser	ھمسر	eş (kadın), arkadaş, hemser
cûcik	جوجه	civciv
derî	در	kapı, der (Der-saadet/Dersaadet)
pê	پا	Ayak, pa, pay (har-ı dü-pa: iki ayaklı eşek)
guh	گوش	Kulak, guş
dijmin	دشمن	Düşman, düşmen
kaxiz	کاغذ	Kağıt
brî	ابرو	Kaş, ebru, ebr
genim	گندم	Buğday, gendüm, buğday rengi
derew	دروغ	Yalan, düruğ, (düruğzen: yalancı)
rehet	راحت	rahat
nimare, nomre	شماره	Numara, şümar
şikestî	شکسته	Kırık, şikest
cejn	جشن	Bayram, ceşn
guneh	گناه	Günah, güneh
koç	کوچ	göç
hevîr	خمیر	hamur
xiyal	خیال	hayal
ban	بام	dam
zengil	زنگ	zil
hefte	ھفته	hafta
pirs	پرسش	Soru, sorma, soruş, pürsiş
wezîfe	تکلیف, وضیفه	Görev, vazife
dubare	دوباره	Tekrar, dubare, dubar
heşk	خشک	Kuru, huşk
zid	ضد	zıt
zayîn	تولد	Doğum, tevellüd (Tevellüdün kaç?)
beş	بخش	Bölüm, bahis, konu
encam	انجام	son, sonuç, encam (Encamı hayrola…)