Çin kaynakları, Göktürkler hakkında oldukça detaylı bilgiler içerir. Göktürkler, Çin tarih yazımında genellikle "Tujue" (突厥) olarak adlandırılır ve hem siyasi hem de kültürel açıdan önemli bir rol oynar. İşte Çin kaynaklarında Göktürklerin nasıl tanımlandığına dair maddeler halinde bir özet:
1. Genel Tanım
Tujue (突厥): Göktürkler, Çin kaynaklarında "Tujue" olarak geçer. Bu isim, Göktürklerin kendilerini tanımladıkları "Kök Türk" (Göktürk) ifadesinin Çinceleştirilmiş halidir.
Göçebe ve Savaşçı: Çin kaynakları, Göktürkleri genellikle göçebe ve savaşçı bir topluluk olarak tanımlar. At sırtında yaşayan, savaş becerileri yüksek bir halk olarak betimlenirler.
2. Köken ve Tarih
Asya Hunları ile Bağlantı: Çin kaynakları, Göktürklerin kökenini Asya Hunları (Xiongnu) ile ilişkilendirir. Göktürkler, Hunların mirasçısı olarak görülür.
Kuruluş Efsanesi: Çin kaynaklarında, Göktürklerin kuruluş efsanesi anlatılır. Buna göre, Göktürkler, bir dişi kurt tarafından beslenen bir çocuğun soyundan gelir. Bu efsane, Türk mitolojisindeki Bozkurt motifine dayanır.
3. Siyasi ve Askeri Yapı
Kağanlık Sistemi: Göktürklerin siyasi yapısı, kağan (hükümdar) liderliğinde örgütlenmiş bir konfederasyondur. Çin kaynakları, kağanların gücünü ve otoritesini vurgular.
Ordu ve Savaş Stratejileri: Göktürklerin atlı birlikleri ve hızlı hareket kabiliyetleri, Çin kaynaklarında özellikle övülür. Çinliler, Göktürklerin savaş taktiklerini öğrenmeye ve taklit etmeye çalışmıştır.
4. Kültür ve Yaşam Tarzı
Göçebe Yaşam: Göktürkler, çadırlarda yaşayan ve hayvancılıkla geçinen bir topluluk olarak tanımlanır. Çin kaynakları, onların at, koyun ve keçi yetiştirdiklerini belirtir.
Dini İnançlar: Göktürklerin Gök Tanrı inancına sahip oldukları ve doğa unsurlarına (güneş, ay, yıldızlar) saygı gösterdikleri belirtilir. Ayrıca, şamanizm ile ilişkilendirilirler.
Yazı ve Dil: Göktürklerin kendilerine özgü bir yazı sistemi (Göktürk Alfabesi) geliştirdikleri ve bu yazıyı kullandıkları Çin kaynaklarında da kaydedilmiştir.
5. Çin ile İlişkiler
Savaş ve İttifaklar: Göktürkler, Çin ile hem savaşmış hem de ittifaklar kurmuştur. Çin kaynakları, Göktürklerin Çin sınırlarına yaptığı akınları ve Çin'in onlara karşı savunma stratejilerini detaylıca anlatır.
Haraç ve Diplomasi: Göktürkler, Çin'den haraç alarak ekonomik güçlerini artırmıştır. Aynı zamanda, Çin ile evlilik yoluyla ittifaklar kurulmuştur. Örneğin, Çin prensesleri Göktürk kağanlarıyla evlendirilmiştir.
Çin'in Böl ve Yönet Politikası: Çin, Göktürkleri iç çekişmelerle zayıflatmak için sık sık böl ve yönet politikası uygulamıştır. Bu durum, Göktürklerin zamanla zayıflamasına neden olmuştur.
6. Göktürklerin Çöküşü
İç Çekişmeler: Çin kaynakları, Göktürklerin iç çekişmeler ve taht kavgaları nedeniyle zayıfladığını belirtir.
Çin'in Etkisi: Çin, Göktürkleri hem askeri hem de diplomatik yollarla kontrol altına almaya çalışmıştır. Göktürklerin bir kısmı Çin egemenliğini kabul etmiş, bir kısmı ise bağımsızlıklarını korumak için mücadele etmiştir.
İkinci Göktürk Kağanlığı: Çin kaynakları, Kutluk Kağan (İlteriş Kağan) önderliğinde kurulan İkinci Göktürk Kağanlığı'nın yeniden yükselişini de kaydetmiştir.
7. Göktürklerin Mirası
Türk Kimliği: Çin kaynakları, Göktürklerin Türk kimliğinin oluşumunda önemli bir rol oynadığını belirtir. Göktürkler, Türk tarihinin ve kültürünün temel taşlarından biri olarak görülür.
Orhun Yazıtları: Çin kaynakları, Göktürklerin bıraktığı yazılı mirası (örneğin, Orhun Yazıtları) kaydeder. Bu yazıtlar, Türk tarihinin en önemli belgelerinden biridir.
Sonuç
Çin kaynakları, Göktürkleri hem bir tehdit hem de önemli bir müttefik olarak görür. Göktürklerin askeri becerileri, göçebe yaşam tarzı ve kültürel mirası, Çin tarih yazımında önemli bir yer tutar
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Yorumlarınızı bekliyoruz.