Bokashi, Japonca'da "iyice fermente edilmiş organik madde" anlamına gelir ve çok etkili bir organik gübre yapma yöntemidir.
Bokashi Gübresi Hazırlama Rehberi
Bokashi yapımı iki aşamadan oluşur: 1. Malzemelerin Hazırlanıp Fermente Edilmesi ve 2. Fermantasyon Sonrası Toprağa Uygulama.
AŞAMA 1: Fermantasyon Süreci (Hazırlama)
İhtiyacınız Olan Malzemeler:
Hava Süzmeyen Kapaklı Bir Kova: Bokashi kovası olarak satılır. Altında sıvıyı boşaltmak için bir musluk olması işinizi çok kolaylaştırır. Alternatif olarak, kapaklı plastik bir kovayı sıkıca kapatabilirsiniz.
Bokashi Starter'ı (EM - Etkin Mikroorganizmalar): Bu, fermente olmuş tahıl (kepek) tozu şeklindedir ve işlemi başlatan mikroorganizmaları içerir. Satın almanız gerekir, evde yapılamaz.
Mutfak Atıkları: Sebze-meyve kabukları, yumurta kabukları, çay posası, kahve telvesi, bayat ekmek, yemek artıkları (et, süt ürünleri, balık artıkları DAHİL). Normal kompostta olmayan bu atıkları kullanabilmek bokashinin en büyük avantajıdır.
Hazırlama Adımları:
İnce Doğrayın: Atıkları mümkün olduğunca küçük parçalar halinde doğrayın. Bu, mikropların işini kolaylaştırır ve fermantasyonu hızlandırır.
Kovaya Yerleştirin: Kovanın tabanına ince bir katman bokashi starter'ı serpin.
Atık Ekleyin: Yaklaşık 5-7 cm kalınlığında bir katman mutfak atığı ekleyin.
Starter Serpin: Atıkların üzerine tekrar bir avuç (yaklaşık 2 yemek kaşığı) bokashi starter'ı serpiştirin. Mikroorganizmaların her yere eşit dağılması önemlidir.
Sıkıştırın: Atıkları elinizle veya bir kaşıkla iyice sıkıştırın. Bu, havayı dışarı atarak oksijensiz (anaerobik) ortam yaratır ki bu da fermantasyon için şarttır.
Kapağı Kapatın: Kovanın kapağını sıkıca kapatın. Mümkünse üzerine ağırlık koyun (örneğin, su dolu bir kap) ve atıkları daha da sıkıştırın.
Sıvıyı Boşaltın: Kovanızın altında musluk varsa, biriken "bokashi çayını" (sıvısını) 2-3 günde bir boşaltın. Bu sıvıyı 1:100 oranında suyla seyrelterek bitki gübresi olarak veya 1:10 oranında suyla seyrelterek kanalizasyon döküntülerini temizlemek için kullanabilirsiniz. Çok asidiktir, direkt kullanmayın.
Katmanları Tekrarlayın: Yeni mutfak atığınız oldukça, 2-4-6. adımları tekrarlayın. Kova dolana kadar bu işleme devam edin.
Beklemeye Alın: Kova tamamen dolduğunda, kapağını sıkıca kapatıp serin ve karanlık bir yerde 2-3 hafta beklemeye alın. Bu sürede kontrol etmeyin, kapağını açmayın.
Nasıl Anlarsınız?
Koku: İşlem başarılıysa, ekşi, turşu veya sirke benzeri ferahlatıcı, mayhoş bir koku alırsınız.
Küf: Beyaz küf görürseniz bu iyidir, fermantasyon çalışıyor demektir. Yeşil/Siyah küf ise istenmez, yeterince sıkıştırmadığınız veya starter eklemediğiniz anlamına gelebilir.
Görünüm: Atıkların rengi değişmiş ama hala tanınabilir durumdadır.
AŞAMA 2: Toprağa Uygulama (Olgunlaştırma)
Bokashi kovadan çıktığında önleyici (pre-compost) durumdadır. Asit içeriği yüksektir ve direkt bitki köklerine zarar verebilir. Bu nedenle toprakta 2-4 hafta daha olgunlaştırılmalıdır.
Toprağa Gömmek (En Yaygın Yöntem):
Bahçenizde yaklaşık 30-40 cm derinliğinde bir çukur kazın.
Çukura bokashinizi boşaltın.
Üzerini en az 10-15 cm toprakla örtün. (Bu, kokuyu engeller ve solucanların çekilmesini sağlar.)
Yaklaşık 2-4 hafta bekletin. Bu süre sonunda toprak canlıları (solucanlar, bakteriler) bokashiyi işleyerek mükemmel bir gübreye dönüştürmüş olur. Artık bitkilerinizin etrafına uygulayabilirsiniz.
Diğer Yöntemler:
Saksıda / Büyük Bir Kapta Karıştırmak: Büyük bir saksı veya konteyneri toprak ve bokashi karışımı ile doldurun, karıştırın ve ağzını kapatıp 3-4 hafta bekletin.
Kompost Yığınına Eklemek: Olgunlaşmakta olan normal kompost yığınınıza bokashinizi ekleyerek hem kompostunuzun kalitesini artırabilir hem de olgunlaşma sürecini hızlandırabilirsiniz.
Önemli İpuçları ve Uyarılar:
Hava Almamalı: Fermantasyon aşamasında kapağın sıkıca kapalı olduğundan emin olun.
Sıvıyı Boşaltın: Sıvı birikmesi fermantasyonu bozabilir, düzenli olarak boşaltın.
Küf: Beyaz küf normaldir, yeşil/siyah küf kötüdür. Kötü küf oluşursa, o katmanı atıp daha çok starter ekleyin ve daha iyi sıkıştırın.
Kötü Koku: Çürük yumurta gibi kötü bir koku, işlemin başarısız olduğu (aerobik çürümenin başladığı) anlamına gelir. Muhtemelen hava almıştır veya yeterince sıkıştırılmamıştır.
Bokashi bakterisi (EM - Etkin Mikroorganizma) çözeltisini evde üretmek mümkündür, ancak bunun için başlangıçta satın alınmış, saf ve aktif bir EM-1 (Etkin Mikroorganizma) çözeltisine ihtiyacınız vardır. Yani sıfırdan, hiçbir başlangıç kültürü olmadan üretemezsiniz; ancak satın aldığınız küçük bir şişe EM-1'i evde çoğaltabilirsiniz.
İşte evde kendi EM (Bokashi bakterisi) çözeltinizi üretme adımları:
EM (Bokashi Bakterisi) Çözeltisi Nasıl Üretilir?
Bu işlem, mevcut EM-1 çözeltisini besleyerek (şekerle) ve fermente ederek sayılarını katlamak üzerine kuruludur.
İhtiyacınız Olan Malzemeler:
Başlangıç Kültürü: Saf ve aktif EM-1 çözeltisi. (Bunu internetten veya tarım ürünleri satan dükkanlardan temin edebilirsiniz).
Şeker/Şeker Kaynağı: Mikroorganizmaları beslemek için;
Pekmez (en ideali, içerdiği mineraller sayesinde), esmer şeker veya şeker kamışı melası kullanılabilir. Beyaz şeker de iş görür ancak pekmez kadar verimli olmayabilir.
Su: Klor içermeyen su. MÜHİM: Musluk suyundaki klor, faydalı mikroorganizmaları öldürür. Suyu bir gece bekletip klorun uçmasını sağlayabilir veya içme suyu/arıtılmış su kullanabilirsiniz.
Kap: Fermentasyon için hava geçirmez kapaklı bir plastik kap veya şişe (örneğin, 5 litrelik su bidonu). Cam da olur ancak gaz çıkışı sırasında patlama riskine karşı dikkatli olunmalıdır.
Ölçek: Doğru oranları tutturmak için ölçü kabı veya bardak.
Hazırlama Adımları (EM-1'den EM-A Üretimi):
Elde edeceğiniz ürüne EM-A (Etkin Mikroorganizma - Aktifleştirilmiş) denir. Bokashi tohumu (kepek) yapımında veya seyreltilerek doğrudan toprağa/bitkiye uygulanabilir.
Oranları Hazırlayın:
%1 Ölçü EM-1 (Örn: 1 Litre için 10 ml EM-1)
%1 Ölçü Pekmez (Örn: 1 Litre için 10 ml Pekmez)
%98 Ölçü Klorsuz Su (Örn: 1 Litre için 980 ml Su)
Karışımı Yapın:
Suyu kabınıza boşaltın.
Pekmezi ekleyin ve iyice çalkalayarak veya karıştırarak tamamen çözünmesini sağlayın.
EM-1 çözeltisini ekleyin ve tekrar iyice çalkalayın.
Havayı Alın ve Kapatın:
Kabı ağzına kadar doldurmak önemlidir, böylece içerde mümkün olduğunca az hava (oksijen) kalır.
Kapağını sıkıca kapatın.
Fermente Edin:
Kabı karanlık ve sıcak (20-30°C ideal) bir yere koyun.
5-7 gün kadar bekletin. Soğuk havalarda bu süre 2 haftayı bulabilir.
Kontrol Edin:
Başarılı Fermantasyon Nasıl Anlaşılır?
Koku: Hoş, tatlı, ekşi veya mayamsı bir koku almalısınız. Kesinlikle küf, çürük yumurta veya kötü bir koku olmamalı.
pH: Başarılı bir EM-A çözeltisinin pH'ı 3.5 veya daha düşük olmalıdır. pH kağıtları ile test edebilirsiniz.
Gaz Çıkışı: İlk günlerde kapak hafifçe şişebilir. Ara sıra çok dikkatli bir şekilde kapağını açıp gazı boşaltabilirsiniz (burp edebilirsiniz).
Saklayın:
Fermantasyon tamamlandığında, çözeltiyi serin ve karanlık bir yerde (buzdolabına gerek yok), ağzı kapalı olarak saklayın.
Ömrü: En iyi verim için 1-3 ay içinde kullanın. Zamanla etkinliği azalacaktır.
Önemli Uyarılar ve İpuçları:
Temizlik: Kullandığınız tüm malzemeler çok temiz olmalı. Hijyen, istenmeyen zararlı bakterilerin ürememesi için hayati öneme sahiptir.
Klor: Sudaki klora karşı çok hassastır. Kesinlikle klorlu su kullanmayın.
Koku: Eğer kokusu kötüyse (çürük, küf vb.), işlem başarısız olmuştur. Kesinlikle kullanmayın ve toprağa dökün.
Kullanım: Bu ürettiğiniz sıvı, Bokashi Tohumu (kepekli karışım) değildir. Bu sıvıyı;
1:100 veya 1:500 oranında (1 ölçü EM-A + 100/500 ölçü su) suyla seyrelterek bitkilerinize yapraktan veya topraktan gübre olarak,
Kanalizasyon giderlerini temizlemek için,
Bokashi tohumu (kepek) yapımında kullanabilirsiniz.
Özetle: Evde "sıfırdan" bokashi bakterisi üretemezsiniz, ancak satın aldığınız saf EM-1 kültürünü, pekmez ve su ile çoğaltabilirsiniz. Bu, uzun vadede maliyetinizi oldukça düşürecek harika bir yöntemdir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Yorumlarınızı bekliyoruz.